Willem Elsschot: “bitter, bitter grieft het mij.”  

Op 31 mei 1960 overlijdt in Antwerpen de schrijver en dichter Willem Elsschot.

Elsschot was geen veelschrijver, maar zijn romans ‘Lijmen’, ‘Het been’ en ‘Kaas’ behoren tot de beste bladzijden uit de Vlaamse en Nederlandse letterkunde.

Ook zijn dichtwerk is beperkt in omvang, maar meesterlijk. Elsschot had geen vrede met onrecht. Met zijn gedichten was hij bereid zijn roemrijke schrijversloopbaan en reputatie in de weegschaal te leggen, zoals met zijn gedicht Borms.

Dit gedicht was uit verontwaardiging geschreven nadat het Belgische gerecht een kreupele man, in de persoon van de Vlaamse voorman August Borms, wegens collaboratie op 12 april 1946 had gefusilleerd. Sommige vrienden van Elsschot waren hierover verontwaardigd. Ze vergaten nogal snel dat Elsschot, reeds in de jaren dertig, met dezelfde verontwaardiging een gedicht had geschreven, gewijd aan Marinus van der Lubbe, die ter dood was veroordeeld en in 1934 was onthoofd als vermeende brandstichter van het Duitse Rijksdaggebouw.

De laatste strofe van zijn Bormsgedicht luidt als volgt:

Gij dacht, o lijdzaam volk, dat ’t gruwelijk getij
der oude tirannie voor immer was voorbij.
Weet nu dan dat uw stem door niemand wordt aanhoort,
Zolang gij stamelend bidt of bedelt bij de poort.

Telkens als ik twijfel of het gevoel heb dat ik het niet meer aankan, herhaal ik deze twee laatste regels.

31.05.2025