Overpeinzingen: Een citaat van Luc Verbeke

“Toen ik nog een kind was heb ik gepoogd de wind te vangen in mijn handen. Ik moest ondervinden dat dit onmogelijk was. Wel kon ik al vroeg ervaren welke kracht er van de wind kon uitgaan, hoe hij de windmolens liet draaien en hoe hij de zeilboten op de Leie vaart gaf.

Ik denk daar soms aan terug als ik lees hoe wetenschapslui de taalsituatie in Frans-Vlaanderen benaderen. Ze doen het ongetwijfeld objectief en hun oordeel en prognose zijn gesteund op feitelijke gegevens maar de geest die een beweging bezielt, stuwt en kracht geeft, die het vuur aanwakkert en die hinderpalen omver blaast, kunnen ze niet vangen.”

Dit schreef Luc Verbeke in 1975. De tijden veranderen en de huidige taalsituatie lijkt de wetenschappers van toen gelijk te geven. En toch is dit een prachtig citaat dat ik  blijf koesteren.

20.02.2025

Vlaams van Frans-Vlaanderen in het Frans: een uschekruusje

Het zijn van die woorden en uitdrukkingen die je nooit vergeet. Op Aswoensdag, moest ik in mijn jeugd naar de kerk om een “uschekruusje” te halen. In Kaaster was dat de naam voor een askruisje. Wist ik veel dat een uschekruusje geen Frans was. Er waren nog veel meer van die Vlaamse woorden en uitdrukkingen die mijn ouders gebruikten als ze met de kinderen Frans spraken. Mijn Franse taal was bezaaid met Vlaamse woorden, woorden waarvan ik het Franse equivalent niet altijd kende. In Kaaster viel dat niet op. Kwam ik dieper in Frankrijk, dan werd me wel meer dan eens gevraagd wat ik bedoelde…

De lijst is niet exhaustief, maar zie hier enkele van die woorden:

• blote (simpel van geest, lomp, zoals in de uitdrukking ‘blote mussche’)
• bollard (knotwilg)
• boon
• boutje (mannetje)
• broer(e)
• buuk (buik)
• buukenoagel (navel)
• duuf (duif)
• dyk (gracht)
• hommelplok
• kaantje (kant van een brood)
• kam
• kapmes
• katijverik (vuilerd)
• kattebei(er) (braambes)
• keun
• koolhof
• kot
• lietje (beetje)
• man, manneke
• mule, ook apemule (muil, zoals in de uitdrukking ‘houd je mule’)
• mussche (mus)
• ruschenbusche (iemand die brokken maakt)
• smitlap
• stove (kachel)
• stydig (stijf)
• teugsje (slokje)

Iedereen zal wel een eigen lijst hebben, gemodelleerd op gewoontes en het beroep van de eigen familie. Frans-Vlamingen laten wel eens vallen dat ze het Frans-Vlaams, op enkele woorden na, niet meer spreken, maar dat ze het nog verstaan. Bovenstaande opsomming past hierbij.

15.02.2025