WIDOPEDIA
Een blog over Frans-Vlaanderen, de Nederlanden en Europa
Wido Bourel
Meest recente berichten
Archieven
Kernwoorden

Een Zuid-Nederlandse of een Noord-Franse familiegeschiedenis?

Het nieuwste boek van de Nederlandse auteur Geert Mak handelt over de rijke Amsterdamse patriciërsfamilie Six*. De Sixen vluchtten in 1586 van Sint-Omaars naar Amsterdam omwille van hun protestants geloof. Een zeer welgestelde Nederlandse familie van lakenververs met Zuid-Nederlandse roots dus.

Met een goed gevoel begon ik aan de lectuur van dit boek. Ik schreef immers zelf over de thematiek van gevluchte Zuid-Nederlanders*. En op de webstek de Franse Nederlanden van Ons Erfdeel las ik : ‘alleen al voor de passages over St-Omer (sic) verdient het ook een vertaling in het Frans’.

Benieuwd dus wat een bekende Nederlandse schrijver te vertellen heeft  over mijn geboortestreek en over die periode.

Zuid-Nederland of Noord-Frankrijk?

Het boek van Geert Mak begint bij een portret  door Rembrandt  van Jan Six, patriciër en kunstverzamelaar in het zeventiende-eeuwse Amsterdam. Jean, zijn vader, is jong gestorven in 1617. Hij was gehuwd met Anna Wijmer, in 1641 eveneens door Rembrandt geportretteerd.

Het zijn de grootouders van deze rijke Jan, de ouders van Jean en Anna, die vanuit de Zuidelijke Nederlanden naar Amsterdam vluchtten. Alhoewel, en dat is de eerste verrassing, je de indruk krijgt dat de families Six en  Wijmer uit… het ‘Noorden van Frankrijk’ komen. Ik citeer: de ouders van Anna ‘waren afkomstig uit de Noord-Franse stad Saint-Omer’.

Is er dan bij zo’n gevestigde  uitgever als Atlas Contact geen historicus bij de hand om een manuscript na te lezen?  En de auteur er op attent te maken dat Sint-Omaars niet  eens een Franse stad was in de tijd van Jean en Anna?

Armentiers, Rijsel en Sint-Omaars

En het gaat in dit boek maar door : ‘de abdij van Saint Bertin (sic) een van de machtigste kerken van Noord-Frankrijk (re sic) is van pure ellende zelf ingestort’. Pure ellende inderdaad, want Geert Mak heeft het hier over Sint-Bertijn, een van de oudste abdijen uit de … Nederlanden. Ze stortte niet in door de invloed van de heilige geest, maar werd door Franse revolutionairen grotendeels afgebroken. Dat de   overgebleven toren in 1947 instortte was eveneens een gevolg van deze verwoestingen.

Wij vernemen verder dat de familie Six ‘via Armentières en Lille naar Saint-Omer’ trok. Wat een ellendige tocht door het Vlaamse land moet dit geweest zijn! Beste Geert, heeft u dan echt nooit gehoord over de Vlaamse steden Armentiers en Rijsel? En over de Vlaams-Artesische stad Sint-Omaars waar men  vandaag nog een restaurant met de wel klinkende Nederlandstalige naam  ‘De Drie Kalders’  op de grote markt kan bezoeken?

Alleen  de geboortestad van de moeder van Jan Six, Anna  Wijmer wordt in het Nederlands  als Kamerijk/ Cambrai vermeld.  Geert Mak, one point.

De familienaam Wijmer

Geert Mak is al even onhandig in zijn poging tot definitie van de Vlaamse familienaam Wijmer. Volgens hem staat Wijmer voor  ‘een verbastering van Omer’, van Saint-Omer dus. Je moet er als Nederlander maar opkomen natuurlijk.

In ‘De Bo’ lees ik: “wijme: twijg van wiedouw of van wilge, wisse, teen’.

En in het Woordenboek van de familienamen van Dr. Frans Debrabandere: Wymmer, de wijmmer : Middelnederlands wime, wijme, wilgetwijg, rijs, vlechtwerk van teen. Misschien beroepsbijnaam van de twijgenvlechter, de mandenmaker?

Zijn er dan geen woordenboeken in Nederland denk ik dan?

Wie was Franssprekend?

De rijke familie Six was tot in de laatste eeuw van huis uit Franssprekend want ging naar de Waalse kerk, enz.,  schrijft Mak. In zijn boek laat hij uitschijnen alsof de Sixfamilie lange tijd haar ‘Franse afkomst’ bleef koesteren. Nochtans was de streek van afkomst van de Sixen nog niet Frans, laat staan verfranst, in de tijd dat ze er nog leefden. De toenmalige Franse vijand zou pas ruim een eeuw na hun vlucht naar Amsterdam de regio militair annexeren.

 Het Leiedal met Armentiers, bakermat van de familie Six, was toen nog grotendeels tweetalig, Een deel van het Boonse en Artesië was Nederlandstalig. De stad Sint-Omaars was in de 16de eeuw zeker nog niet helemaal verfranst. Studenten werden nog in het … Sint Bertijnscollege in het Nederlands opgeleid. De voorwijken van Sint-Omaars, spraken nog West-Vlaams tot in het begin van de twintigste eeuw. Wij kunnen er gerust van uitgaan dat de familie Six als welgestelde lakenhandelaar, en al was ze Franstalig , voorzeker ook de moedertaal van haar klanten, nl. het West-Vlaams, kende en sprak.

Met een korreltje zout

Tot zover de pagina’s in dit boek die over de Zuidelijke Nederlanden handelen. Over de Amsterdamse eeuwen van de familie Six moet ik nog verder lezen. Voor het vervolg zal ik de historische nauwkeurigheid van Geert Mak maar met een korreltje zout nemen.

*Geert Mak, De levens van Jan Six. Een familiegeschiedenis, Uitgeverij Atlas Contact, 2016

Gepubliceerd

29.11.2016

Kernwoorden
Familie Six (1)
Reacties

Over de roots van Filips van Marnix, heer van Sint-Aldegonde

Tijdens een zonnig septemberweekeinde in Zuid-Vlaanderen, gidste ik onze Marnixring Land van Playsantië door de  stad  Sint-Omaars. Deze historische stad, strategisch gelegen aan de aloude grens tussen het graafschap Vlaanderen en Artesië,  is beslist een bezoek waard.

Onze wandeling bracht ons, in de buurt van de markt, langs de Sint-Aldegondestraat. Een gelegenheid om de banden van de familie van Filips Marnix van Sint-Aldegonde met Sint-Omaars en met de Zuidelijke Nederlanden aan te kaarten.

De roots van Marnix

Filips van Marnix, heer van Sint Aldegonde (1540-1598) werd in Brussel geboren. Maar de  naam Marnix roept  Bourgondische wortels op. De familie van Marnix heeft haar wieg in de Savoie en banden met het Groot Hertogdom Bourgondië.

Marnix is de naam van een gehucht van de gemeente Nattages, gelegen in de streek van Bugey in een bocht van de Rhône. Vandaag behoort het tot het departement Ain, maar vroeger maakte het deel uit van het hertogdom Savoie.

Voorouders van Marnix zijn heer van Toulouze-le-Château (Franche –Comté),en  hebben een band met de steden Moûtiers (Savoie) , Chambéry (Savoie), Besançon (Franche-Comté ), alsook Chaux en Saint Claude (Bourgondië). 

In het begin van de XVI eeuw komt Jean van Marnix (1483- 1532), grootvader van Filips, als raadgever en schatbewaarder, in dienst van Margareta van Oostenrijk,  hertogin van Savoie en gouvernante van de Nederlanden. Na een loopbaan als bescheiden officier van rijke huize gaat hij voortaan een politieke rol  spelen bij de Habsburgs.

 Zo komt hij in de Nederlanden terecht, evenals de Savoie en Bourgondië, Habsburgse rijksgebieden.  Jean van Marnix ligt  begraven in Sint Jacob-op-Koudenberg in Brussel.

De naam Sint-Aldegonde

De vader van Filips, Jacques I van Marnix (?- 1557), heer van Toulouse-le-château  en baron de Pottes, was getrouwd met Marie de Haméricourt (?-1540), Vrouw van Mont-Sint-Aldegonde.

Ze hebben samen drie kinderen: Hélène (1536- ?), Jan II (1537-1567), en Filips.

Als oudste zoon draagt Jan de titel van heer van Toulouse-le-château. Filips erfde  van zijn moeder de eigendommen en landen van Sint-Aldegonde en mocht zich voortaan heer van Sint-Aldegonde noemen.

De moeder van Filips, Marie vrouw van Sint-Aldegonde stamde uit een Henegouws adellijk geslacht. Het slot van de  familie de Haméricourt lag in het graafschap Binche, te Mont Sainte-Aldegonde.

De naam Aldegonde refereert naar  een Frankische heilige, Aldegundis of Aldegonda, die in de zevende eeuw  in de streek leefde. Ze werd geboren in Cousolre, nu Frans Henegouwen ,maar werd vooral vereerd in Mabuse (nu Maubeuge).  Het staat trouwens vast dat de moedertaal van Aldegonde het Westfrankisch was, in de tijd dat Henegouwen nog geen Romaans sprak, laat staan Frans (in de tijd van Aldegonde bestond de Franse taal nog niet…).

Banden met Sint-Omaars

Ik begon mijn verhaal met de vermelding dat onze wandeling door Sint-Omaars ons in de Sint-Aldegondestraat bracht.

De naam van Sint-Aldegonde  is nauw verbonden met de stad Sint-Omaars. Een nonkel van Filips, Gérard d’Haméricourt, werd immers abt van de befaamde Sint Bertijnsabdij, en ook,  bisschop van Sint-Omaars.

Hij was de stichter van het Waalse Jezuïetencollege aldaar dat een verfransende invloed had op een stad die toen nog door en door Vlaams was. Maar Gérard d’Haméricourt  stond  in 1572  eveneens aan de wieg van het Sint Bertijnscollege, het  college voor de armere studenten en deze stond, meer dan vermoedelijk, voor de Vlaamse leergangen in Sint-Omaars.

Met onze Marnixvrienden  liepen wij  langs de huidige plaats Victor Hugo, de vroegere Oude Markt,  waar ooit de Sint-Aldegondekerk stond. Een apsis en een bron in een nis  zijn de enige overblijfselen van deze kerk  op de Oude Markt . Over deze kerk, die door de Franse revolutionairen in 1793 werd afgebroken, weten wij dat het om  een  mooie gotische hallenkerk ging, verbouwd in 1515 . De naam van de kerk houdt rechtstreeks verband met de verering van de heilige Aldegonde, en met een tak van de familie Sint-Aldegonde die verschillende schepen in Sint-Omaars telde in de XIVe eeuw.

Tijdens een aanval van de  Franse vijand in 1638 werd de  Sint-Aldegondekerk zwaar  gebombardeerd. Meer dan 600 kanonballen werden  toen op Sint-Omaars gelost met schade aan het portaal  en  de voorgevel van de kerk. Na de slag werden de Franse kanonnenballen die de kerk hadden geraakt  verzameld en in een muur  gemetseld,  in de vorm van een Bourgondisch kruis, symbool van trouw aan de Nederlanden in die tijd. De tekst onder het Sint-Andrieskruis loog er niet om: De Sint-Aldegondekerk werd door de Fransen aangevallen maar niet ingenomen.

Gepubliceerd

05.10.2016

Reacties

De Beeldenstorm in Poperinge

Op 10 augustus 2016 sprak ik in de Sint-Bertinuskerk van Poperinge over mijn boek Kinderen van de Beeldenstorm. Aanleiding was de opening van de tentoonstelling 450 jaar Beeldenstorm. Stormen in beelden, samengesteld door mijn goede vriend Guido Vandermarliere, in samenwerking met de stad Poperinge.

Het werd een succesvolle en leerrijke avond met de nodige zang en animatie. Tijdens de avond weerklonken verrassend de psalmen van Dathenus. Wie weet, voor de eerste keer, in een katholieke kerk.

Ook het lied Slaet op de trommele, ooit geschreven ter ere van de  beruchte geuzenkapitein Jan Denys, geboren in Woesten en woonachtig in Roesbrugge, weergalmde door de Sint-Bertinuskerk:

Slaet op den trommele van dieredomdeine,

Slaet op den trommele van dieredomdeus,

Slaet op den trommele van dieredomdeine,

Vive le geus is nu de leus.

Bij de tentoonstelling hoort ook een boek, Benauwde tijden in Poperinge, eveneens van de hand van Guido Vandermaliere. Niet alleen voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de 16 de eeuw in  Poperinge, maar ook, voor ieder met belangstelling voor de Beeldenstorm aan weerskanten van de schreve, kan ik dit werk warm aanbevelen. Benauwde tijden in Poperinge is een prachtvoorbeeld van hoe een amateur historicus nieuw en betrouwbaar bronnenmateriaal kan verheffen tot een boeiend en levend verhaal dat de lokale geschiedenis overstijgt.

Voor meer informatie over het boek  Benauwde tijden in Poperinge kan u zich richten tot de auteur:

guido.vandermarliere@telenet.be

Mijn boek Kinderen van de Beeldenstorm is nog steeds beschikbaar als u hier klikt.

Voor enkele recensies in de pers over deze geslaagde avond kan u klikken op :

http://www.westhoek.be/jewaserbij/9558/beeldenstorm-opening-tentoonstelling-en-boekpresentatie-in-de-sint-bertinuskerk

Gepubliceerd

04.10.2016

Reacties

De molens van Pierre Drobecq

Een tentoonstelling in Sint-Winoksbergen

In de zomer bezochten wij in het museum van Sint Winoksbergen de bescheiden, maar boeiende tentoonstelling met werken van Pierre Drobecq (1893-1944).

De naam Drobecq zal u wellicht weinig zeggen. Ten onrechte want Pierre Drobecq was de zeer verdienstelijke architect van verschillende belangrijke bouwprojecten in het Boonse, en aan de Noordzeekust, tijdens het interbellum. Projecten die hij wist te realiseren met bijzondere aandacht voor de regionale stijlen en invloeden.

In Le Touquet werd tijdens het interbellum veel gebouwd. Pierre Drobecq was er zeer actief en bouwde o.m. het hotel des Anglais en ook, het befaamde hotel Royal Picardy. De Royal Picardy, ooit het mooiste hotel ter wereld genoemd, werd jammerlijk afgebroken in 1967. Hij ontwierp ook, samen met Louis Debrouwer, het monumentale stadhuis van Le Touquet. Dit stadhuis in Anglo-Normandische stijl, en met belfort van 38 m, kan u nog wel bewonderen in Le Touquet en is beslist een bezoek waard.

Minder bekend is dat Pierre Drobecq ook een verdienstelijke amateur-schilder was, met bijzondere aandacht voor het Vlaams en Artesisch patrimonium. Zo heeft hij jaren lang alle molens van de Zuidelijke Nederlanden geschilderd. De tentoonstelling in Sint-Winoksbergen toont een honderdtal van zijn werken met als thema de molens die de stad heeft geërfd. De collectie heeft ook een documentaire waarde want veel van deze molens zijn inmiddels verdwenen. Bij de tentoonstelling hoort een mooi uitgegeven catalogus.

Het museum van Sint-Winoksbergen is gelegen in het pandjeshuis, rond 1630 in Vlaamse renaissance gebouwd door architect Wenzel Cobergher. De tentoonstelling loop nog tot eind november.

Gepubliceerd

03.10.2016

Reacties

Dagklapper – juni

1juni1191Overlijden tijdens het beleg van Akko (Derde Kruistocht) van Filips van den Elzas, graaf van Vlaanderen, Zeeland en Artesië. Filips maakte van zijn graafschappen een moderne staat. Hij liet in Gent het Gravensteen bouwen en nam als eerste de zwarte leeuw op gouden veld aan als wapen..
1juni1899Overlijden in Kiel van de Nederduitse dichter Klaus Groth, auteur van o.m. Quickborn (1852). Hij inspireerde de opkomende Nederlandstalige literatuur in Vlaanderen. Rosalie Loveling vertaalde zijn Trinia (1864). Na zijn dood werd het geboortehuis van Klaus Groth in Heide (Dimarsen, Holstein) tot museum uitgebouwd (1914). Een Klaus-Groth-Gesellschaft en een Klaus-Groth-Preis voor Nederduitse literatuur zetten zijn actie voor de erkenning en de literaire beoefening van de Nederduitse taal voort.

Webstek van de Klaus-Groth-Gesellschaft: www.klaus-groth-gesellschaft.de.
1juni1919Eerste openbare meeting van het Vlaamse Front, de Vlaams-nationale partij na de Eerste Wereldoorlog, ontstaan uit de frontbeweging, het protest van de Vlaamse soldaten in de loopgraven aan de IJzer.
1juni1932De Nederlandse Tweede Kamer neemt een wet aan die godslastering strafbaar stelt.
1juni1965Overlijden in Sint Martens-Latem van de Vlaamse, vrijzinnige auteur Richard Minne. Hij ontving voor Wolfijzers en Schietgeweren in 1946 de Driejaarlijkse Staatsprijs voor het Nederlands Proza.
1juni2013Overlijden in Hasselt van Miel Cools, Vlaamse zanger en gitarist. Hij was een van de pioniers van de kleinkunst in Vlaanderen.
2juni1973Opening van het Van Gogh Museum in Amsterdam, geheel gewijd aan het leven en het werk van Vincent Van Gogh (1853-1890).
3juni1098Godfried van Bouillon, groothertog van Lotharingen (1087-1100), plant het vaandel van de kruisvaarders op de muren van Antiochië. Zijn oorspronkelijke naam was Godfried van Bonen, naar zijn geboorteplaats Bonen (Boulogne-sur-Mer) in Frans-Vlaanderen. Hij erfde later Bouillon (in Luxemburg) en werd ook markgraaf van Antwerpen.
3juni1621Oprichting in Amsterdam van de West-Indische Compagnie (WIC). Bij de stichters vinden we o.m. de vermaarde Antwerpse zakenman Willem Usselinckx. Weldra wapperde de Nederlandse vlag op vele plaatsen in Amerika, van Manhattan tot het eiland Sint-Helena. In het centrum van Amsterdam, op de Herenmarkt, is het West-Indisch Huis bewaard gebleven, het voormalige hoofdkwartier van de WIC.
3juni1840Geboorte van Eugeen van Oye, Vlaams arts, dichter en toneelschrijver, leerling en vriend van Guido Gezelle en Peter Benoit. Voor zijn werk Godelieve van Gistel kreeg Van Oye in 1924 de Staatsprijs voor Vlaamse toneelletterkunde. Zijn uitgesproken Vlaamsgezinde standpunten beletten hem niet in de Frans-Duitse oorlog (1870-1871) vrijwillig dienst te nemen als arts in het Franse leger.
4juni1713De laatste Nederlandse troepen verlaten de stad Rijsel, die opnieuw door de Fransen wordt bezet.
4juni1824Steenlegging van de “kolonie van landlopers en vagebonden” in Merksplas op initiatief van de Maatschappij voor Weldadigheid van de Zuidelijke Nederlanden.
4juni1899Overlijden van de Vlaamse voorman Hendrik Blanckaert in Zegerskapel (Frans-Vlaanderen).
5juni1288Slag bij Woeringen (nu Worringen, een wijk van Keulen) waarna het hertogdom Limburg aan Jan I van Brabant wordt toegewezen, ten nadele van de aartsbisschop van Keulen die door zijn wederrechtelijke bezetting van de burcht van Woeringen het conflict had uitgelokt.
5juni1568De graven Egmont en Hoorn worden op de Grote Markt van Brussel onthoofd. Egmont, die in Frans-Vlaanderen talrijke lenen bezat, was in de Zuidelijke Nederlanden zeer populair. Hoorn was ook heer van Hondschote, eveneens in Frans-Vlaanderen. Tijdens hun proces werden beiden verdedigd door Niklaas van Landas, grootbaljuw van Armentiers.
5juni1955De beiaard van Hazebroek (Frans-Vlaanderen), een geschenk van een Nederlandse mecenas, speelt voor de eerste keer.
6juni1580Geboorte in Herk-de-Stad van de Vlaamse astronoom Godfried Wendelen. Hij verdedigde al de stellingen van Copernicus lang voor Galilei en werd hiervoor door Rome veroordeeld. Negen jaar voor hem ontdekte Wendelen de derde wet van de Duitse astronoom Johann Kepler (het kwadraat van de omlooptijd van een planeet is evenredig met de derde macht van haar gemiddelde afstand tot de zon). Kepler bevestigde meermaals dat de onderzoekingen van Wendelen hem tot groot nut waren geweest. Godfried Wendelen formuleerde ook de grondslagen van de aantrekkingskracht tussen de planeten, die Newton in 1683 tot zijn gravitatietheorie zouden brengen.
6juni1939Overlijden in Knokke van de Vlaamse protestantse volksschrijver Abraham Hans.
7juni1498Overlijden van Pieter van Robeke, in het Frans-Vlaamse Herzele geboren in 1498, kamerheer en raadsman van de hertogen van Bourgondië.
7juni1672In de slag van Solebay verslaat de Nederlandse vloot, geleid door de Zeeuwse admiraal Michiel de Ruyter, de gecombineerde Frans-Engelse vloot.
7juni1905Einde van de unie tussen Noorwegen en Zweden. Noorwegen is voortaan een zelfstandig koninkrijk. Naast de splitsing van Tsjechië en Slowakije (1993) wordt de afscheiding van Noorwegen vaak aangehaald als een voorbeeld van vreedzaam separatisme.
7juni1944Koning Leopold III wordt samen met zijn gezin naar Duitsland gedeporteerd.
8juni1546Verdrag van Aarde (Ardres) waarbij Frankrijk de helft van het Boonse aan Engeland afslaat.
8juni1903Geboorte in Brussel van de Frans-Vlaamse romanschrijfster Marguerite Yourcenar (Marguerite Cleenewerck de Crayencour).
9juni1815Einde van het Congres van Wenen, waar het de Nederlanden toegestaan werd zich te herenigen onder Willem I.
9juni1870Overlijden van de schrijver Charles Dickens. Tegen zijn laatste wensen in wordt hij begraven  in de Poet’s Corner in Westminster Abbey.
9juni1977Overlijden in Putten van Hans Andreus, pseudoniem van de Nederlandse dichter, jeugdschrijver en Shakespeare-vertaler Johan Wilhelm van der Zant. Andreus lag oorspronkelijk begraven op de Algemene Begraafplaats aan de Engweg in Putten (graf A II I-16). In 1995 liet zijn weduwe hem echter in stilte herbegraven op Begraafplaats Zorgvlied aan de Amsteldijk (graf N-III-1716) in Amsterdam. De reden voor deze overbrenging was het feit dat de gemeente Putten de Hans Andreusschool een andere naam gaf, omdat Andreus zich op zeventienjarige leeftijd had aangemeld had voor het Oostfront. De van gezondheid zwakke Andreus hield het daar maar enkele maanden uit. Hij werd na 1945 aangehouden, maar tijdens zijn proces vrijgesproken. De Hans Andreusschool heet nu Korenbloemschool.
10juni1610De eerste Nederlandse kolonisten vestigen zich op het eiland Manhattan (New York).
10juni1635De stad Tienen wordt geplunderd en platgebrand door de Franse troepen van maarschalk de Brézé.
10juni1966Overlijden in Torkonje (Frans-Vlaanderen) van de rechtsgeleerde en historicus Dr. J.E. van den Driessche, schrijver van een monumentale “Histoire de Tourcoing”.
11juni794Tassilo III, hertog van Beieren, doet voor het Concilie van Frankfurt plechtig afstand van zijn gezag ten voordele van zijn oom Karel de Grote, die daardoor steeds meer een Europese vorst wordt.
11juni1977Nederland maakt een einde aan een treinkaping door Zuid-Molukkers in de provincie Drenthe. Twee gegijzelden en zes kapers komen om bij de bestorming van de trein.
12juni1746De gilden van Torkonje protesteren met salvo’s tegen de schorsingen uitgevaardigd door de Hertog van Boufflers, graaf van Vlaanderen. Deze opstand tegen het koninklijk gezag is de start van een lange reeks “tumultes”, “mutineries” en andere “mauvaises pratiques” waarop gevangenzettingen en beslagleggingen volgen. De onlusten duren tot 1749.
12juni1902Geboorte in Machelen van Hendrik Jozef Elias (Machelen, 12 juni 1902 – Ukkel, 2 februari 1973), historicus en Vlaams-nationaal politicus. Elias maakte vroeg naam als historicus, maar omwille van zijn Vlaamse overtuiging verhinderde een veto van de Belgische bisschoppen dat hij hoogleraar werd in Leuven. Hij stapte in de politiek en werd in 1932 volksvertegenwoordiger voor de Vlaamse Frontpartij, nadien voor het VNV (Vlaams Nationaal Verbond). Na de dood van Staf de Clercq in 1942 volgde Elias hem op als leider van het VNV. In 1947 werd hij ter dood veroordeeld wegens collaboratie, maar ten slotte in 1959 vrijgelaten. Hij publiceerde enkele standaardwerken over de Vlaamse Beweging, zo de vierdelige Geschiedenis van de Vlaamse Gedachte die de periode 1780-1914 bestrijkt, gevolgd door het eveneens vierdelige 25 jaar Vlaamse Beweging 1914/1939.
12juni1932Overlijden in Maartensdijk (Utrecht) van de Vlaamse dichter René de Clercq die met zijn verzen veel bijdroeg tot de Vlaamse bewustwording en de Heel-Nederlandse gedachte. Een van zijn bekende gedichten is:NIET IEDEREEN KAN HEIDEN ZIJNNiet iedereen kan heiden zijn.
Daartoe hoort kracht en moed;
een vast geloof in zon en wijn,
en blijde lust in ’t bloed.Niet iedereen voelt zijn verlangst
voldaan op aardes schoot;
schrijdt door het leven zonder angst,
en zonder klacht ten dood.Den aardeling heeft aarde schier
te moederlijk verwend.
De heiden leeft zijn leven hier
in schoonheid tot het end.De leeuwerik zingt van ’s ochtends vroeg.
De hemel, waar hij vliegt,
is hoog genoeg, is schoon genoeg.
Elk’ and’re hemel liegt.Elk’ and’re hemel is een waan.
Alleen het luchtgewelf,
de diepten, waar de sterren staan,
bloeit heerlijk in mijzelf.
13juni1780Als laatste dorp van drie doet het Franse Koninkrijk afstand van Westouter dat vanaf dan  getrouwheid moet afleggen aan de Oostenrijkse Nederlanden.  De onderhandelingen voor de grenscorrecties duurden meer dan twintig jaar , van 1769 tot 1780. Westouter werd geruild voor gronden in het westelijke deel van het dorp Watou. De bedoeling van deze grenscorrecties  was niet alleen enclaves in het grondgebied van beide landen  te ruilen  maar ook om de nieuwe weg Rijsel-Duinkerke die deels  over Oostenrijks grondgebied liep volledig Frans te krijgen. Oostenrijk deed hiertoe o.m. afstand van gronden in het gehucht de Seule, behorend tot de gemeente Nieuwkerke,  alsook van het dorp Deulemonde (Kasselrij Ieper). Deze gebiedsoverdrachten werden in de volksmond ’t groot transport’ genoemd.
13juni1803Decreet van Napoleon waardoor “Dans un an à compter de la publication du présent arrêté, les actes publiés dans les départements de la ci-devant Belgique, dans ceux de la rive gauche du Rhin et dans les autres ou l’usage de dresser les dits actes dans la langue de ces pays se serait maintenu, devront tous être écrits en langue française.”
13juni1854Geboorte in Kalmar van de Zweedse kunstschilder en illustrator Jenny Nyström, bekend voor haar vele traditionele joelkaarten.
14juni1572Duinenslag bij Leffrinkhoeke en Rozendaal waarbij Artesië de Nederlanden ontvalt.
14juni1658Spanje verliest opnieuw de Frans-Vlaamse gemeenten Duinkerke, Broekburg, Sint-Winoksbergen en Grevelingen aan een Frans-Engelse coalitie onder aanvoering van Turenne. Enkele dagen later, op 25 juni, worden Duinkerke en Mardijk aan de Engelsen teruggegeven. Voorwaarde is dat het bestuur van de stad opnieuw in het Nederlands gebeurt.
15juni640“Godsoordeel” tussen Lyderik en Phinaert op de Finsbrug in Rijsel.
15juni1467In Brugge, overlijden van Filips de Goede, hertog van Bourgondië, landsheer van Vlaanderen, Brabant, Limburg, Holland, Zeeland, Namen en Henegouwen, Artesië en Luxemburg. De leenroerige verbrokkeling waaraan onze streken ten prooi waren sinds de opvolgers van Karel de Grote maakt plaats voor een federatieve eenheid van de Nederlanden. Hij was ook de stichter van Orde van het Gulden Vlies.
16juni1479De inwoners van Dowaai dwingen de Franse legers van Lodewijk XI het beleg van hun stad op te breken. De Reuzenommegang van Dowaai, georganiseerd om deze overwinning te vieren, bestaat nog altijd.
16juni1575De hertog van Requesens beveelt dat het jaar voortaan op 1 januari moet beginnen.
16juni1998Het woordenboek van de Nederlandse taal is 138 jaar na de eerste aflevering voltooid. Het verzamelt alle Nederlandse woorden van 1500 tot 1921.
17juni1464Overlijden van de schilder Rogier van der Weyden in Brussel.
17juni1596Jakob van Heemskerck en Willem Barendsz ontdekken Spitsbergen (nu Svalbard, Noorwegen) en planten er de Nederlandse vlag.
17juni1898Geboorte in Leeuwaarden van de Nederlandse graficus Maurits C. Escher.
18juni1815Slag bij Waterloo. Napoleon wordt definitief verslagen door een coalitie van Engelse troepen (o.l.v. Wellington), Pruisische legers (o.l.v. Blücher) en Nederlandse eenheden (o.l.v. Prins Willem van Oranje-Nassau en David Hendrik baron Chassé). Meer dan 4.000 Noord- en Zuid-Nederlanders laten er het leven.
18juni1940De gevluchte Belgische regering laat Koning Leopold III weten dat zij bereid is af te treden van zodra het lot de Belgische vluchtelingen en soldaten in Frankrijk geregeld is. Enkele dagen later, op 22 juni, reist burggraaf Berryer vanuit Frankrijk naar Brussel met een brief van eerste minister Pierlot die dit ontslag bevestigt en vraagt op de koning twee ministers zou willen ontvangen. De koning weigert. Er is dus duidelijk geen sprake van “verzet vanaf het eerste uur”.
19juni1369In Gent, wordt het huwelijk gesloten tussen Margaretha van Male, erfgename van de graaf van Vlaanderen, en Filips de Stoute. Hierdoor komen Rijsel, Dowaai en Orchies terug onder Vlaams gezag.
19juni1667De Nederlandse vloot vaart de Theems en de zijrivier de Medway op tot in Chatham, de basis van de Engelse vloot die hier in eigen wateren door admiraal Michiel de Ruyter verpletterend wordt geslagen. Het Engelse vlaggenschip, de HMS Royal Charles, wordt als trofee meegevoerd naar Hellevoetsluis (Zuid-Holland) waar het voor de sloop wordt verkocht.
20juni1533Keizer Karel neemt Terwaan (Frans-Vlaanderen) in. Met de verwoesting van de stad wordt ook de oudste gotische kooromgang van Europa uit 1234 vernietigd.
20juni1597Overlijden op Nova Zembla van de Nederlandse zeevaarder en poolreiziger Willem Barentsz, bekend voor zijn overwintering op Nova Zembla. Naar hem werden o.m. de Barentszzee, het Barentszeiland en het plaatsje Barentszburg op Svalbard genoemd.
20juni1814Traktaat van Londen: de mogendheden besluiten in de Conventie van Londen dat de zuidelijke provincies (“België”) en de noordelijke (“Nederland”) worden herenigd tot één staat: het Koninkrijk der Nederlanden.
21juni1340Zeeslag bij Sluis waarbij de Engelsen met de hulp van Vlaamse zeelieden de Franse vloot verslaan.
21juni1629Piet Hein, de overwinnaar van de Spaanse Zilvervloot, sneuvelt tijdens een zeeslag tegen Duinkerkse kapers.
21juni1799Twee voormannen van de Boerenkrijg, Albert Meulemans uit Tongerlo en Pieter Corbeels uit Turnhout, komen op de Esplanade in Doornik voor een Frans vuurpeloton. De verzetsleiders zaten al maanden gevangen, maar gaven geen krimp.
21juni1924Overlijden in Rijsel van de Zuid-Vlaamse schilder Pharaon de Winter.
22juni1890Om de slag van Waterloo en de ultieme nederlaag van Napoleon te vieren organiseren jonge, Vlaamsgezinde Brusselaars, samen met enkele Engelsen en Duitsers, een optocht naar de plaats van het slagveld. Fransgezinde tegenbetogers duiken op met de kreten :’A bas les faux belges’ en‘Vive la France’.
22juni1905Geboorte in Etterbeek, van de striptekenaar Hergé (Georges Remi), de vader van Kuifje.
22juni1962Paul van Zeeland verklaart in “La Libre Belgique”: “s’il arrivait que la Belgique se divisât en deux parties, celles-ci seraient toutes deux hors d’état de survivre(…) L’idée maitresse consisterait à s’appuyer désormais bien d’avantage sur les provinces”.
22juni1976De NV De Standaard, uitgever van de kranten De Standaard, Het Nieuwsblad, Gentenaar, De Landwacht en Het Handelsblad, wordt failliet verklaard. De Standaard wordt later gered door een groep rond André Leysen.
22juni2008Overlijden in Brussel van André Belmans, notaris, voorzitter van de werkgroep E Diversitate Unitas en uitgever van de tijdschrift De Federalist. Vurige verdediger van een provinciale decentralisatie en dito federalisme als tegenhanger van het drieledige federalisme op zijn Belgisch. André Belmans pleitte eveneens voor de verdere uitbouw van Benelux als stabiliserende factor in een Europese Gemeenschap die volgens hem “toeliet dat Fransen en Duitsers de constructie misbruikten om samen de touwtjes in handen te nemen”.
23juni1297De Franse koning Filips de Schone neemt Rijsel in.
23juni1305Vredesverdrag van Athis-sur-Orge tussen graaf Robrecht III van Bethune en de Franse koning Filips IV de Schone. In Vlaanderen Vrede van de Schande of Ellendige Vrede genoemd. Vlaanderen wordt hersteld als vorstendom en de Vlaamse graaf wordt vrijgelaten, echter op voorwaarde van een zware herstelbetaling. Als waarborg worden ook de kasselrijen van Dowaai, Orchies en Rijsel naar Frankrijk overgeheveld.
23juni1314Slag om Bannockburn in Schotland waarbij Robert the Bruce het leger van Eduard II van Engeland verslaat. Door deze slag verovert Schotland zijn onafhankelijkheid, die het zal kunnen handhaven tot 1707.
23juni1880Overlijden in Roeselare van de dichter en studentenleider Albrecht Rodenbach, aanvoerder van de “Blauwvoeterie”, de eerste Vlaamse studentenbeweging. Hij was amper 24 jaar.
24juni1846In Gent, overlijden van Jan-Frans Willems, “vader van de Vlaamse Beweging”, Heel-Nederlander en vrijzinnige.
25juni1673Tijdens een stormaanval op de vestingwerken van Maastricht wordt Charles de Batz-Castelmore, graaf van Artagnan dodelijk getroffen door het musketschot van een Nederlandse soldaat. In het Waldeckpark, nabij het Tongerse plein markeert een beeldje de plaats waar Charles d’Artagnan, kapitein van de Musketiers van koning Lodewijk XIV, om het leven kwam. Vreemd dat een stad als Maastricht hiermee iemand herdenkt die aan het hoofd van zijn soldaten, talloze moorden, verkrachtingen verwoestingen en plunderingen in de Nederlanden op zijn actief heeft. De echte d’Artagnan was ook betrokken bij de bloedige repressie van de opstand van de Roure in de Languedoc.
25juni1967Een windhoos treft Noord-Brabant en de provincie Antwerpen. In het Noord-Brabantse Tricht vallen 5 doden en vele gewonden. In Oostmalle worden 135 huizen alsook de kerk totaal verwoest. Ze werd nooit heropgebouwd.
26juni1548Keizer Karel V doet op de Rijksdag van Augsburg de 17 Nederlandse provincies erkennen als één van de tien Kreitsen van het Rijk, waardoor ze tegelijk hun eenheid bevestigd zien en staatkundige zelfstandigheid krijgen. Deze erkenning van de “Bourgondische Kreits” staat geboekt als de transactie van Augsburg en werd juridisch en politiek uitgewerkt door de Friese rechtsgeleerde Wigle van Aytta van Zwichem, ook bekend onder zijn verlatijnste naam Viglius ab Aytta Zuichemus.
26juni1794Slag bij Fleurus. De Franse revolutionaire troepen onder leiding van maarschalk Jourdan vallen de Zuidelijke Nederlanden binnen en verslaan het Oostenrijks leger. Tijdens de slag wordt voor de eerste keer door de Fransen gebruik gemaakt van een verkenningsballon. De slag van Fleurus leidt tot de Franse bezetting van de volledige Zuidelijke Nederlanden. Toch werd tweehonderd jaar later, in 1994, de grootste middelbare school van de stad Fleurus naar de invaller van 1794 genoemd, het Athénée Royal Jourdan …
26juni1963Belgische para-commando’s springen in het raam van een militaire oefening boven de stad Detmold in Duitsland. Het vliegtuig wordt geraakt door een Engelse oefengranaat en stort neer. Tweeëndertig para’s alsook vijf bemanningsleden en een Kongolese stagiair-dispatcher komen om. Verschillende slachtoffers liggen begraven nabij het vliegveld van Schaffen.
26juni2009De Waddenzee in Nederland en Duitsland (eigenlijk in het Nederlandse en het Duitse deel van Friesland) wordt ingeschreven op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
27juni1909Eerste vlucht boven Nederland : in Etten-Leur vliegt de Fransman Charles de Lambert 3,5 minuten met zijn toestel Wright Flyer.
27juni1931In Brugge overlijden van Karel de Flou (1853-1931), de vader van de Vlaamse toponymie.
27juni1954De schilder Marcel Gromaire verklaart in Rijsel: “Les Pays-Bas, nos Pays-Bas, qui, depuis la Frise jusqu’à Saint-Quentin, possèdent, malgré le morcellement des frontières et des dialectes, une magnifique histoire commune, une lumière identique, un climat humain homogène dans sa diversité, méritent, il me semble, beaucoup d’amour. Et je les sais capables d’apporter, à qui les aime, toute la chaleur d’une vie profonde”.
28juni1577Geboorte in Siegen, uit Brabantse ouders, van Pieter Pauwel Rubens, kunstschilder en diplomaat.
28juni1918Geboorte in Moerbeke-Waas van de Vlaamse dichter Anton van Wilderode (Cyriel Coupé).
28juni1932In België worden de eerste taalwetten goedgekeurd. De openbare besturen in de Vlaamse provincies, alsook de lagere en de middelbare scholen dienen voortaan het Nederlands te gebruiken.
28juni1944Alexandre Galopin, gouverneur van de Generale Maatschappij van België wordt neergekogeld. De daders zouden nazi’s geweest zijn, maar dat is niet de mening van de familie. Hij was getrouwd met Elisabeth Verriest, een nicht van Hugo Verriest.
29juni1904Twee prehistorische veenlijken uit de late ijzertijd worden door een veenarbeider gevonden in het Weerdingerveen bij Weerdinge (Drenthe). Deze veenlijken, genaamd “het paar van Weerdinge”, bevinden zich vandaag in het Drents Museum in Assen.
30juni54Dietmar (“Indutiomar”), aanvoerder van de Trevieren, en Amerik (“Ambiorix”), hoofd van de Eburonen, verenigen zich in de strijd tegen de Romeinse bezetters.
30juni930Overlijden in Sint-Amands van Hukbald (840-930), geschiedschrijver, dichter en vooral bekend als de grootste muziekgeleerde uit de middeleeuwen.
30juni1924Moord in Jeruzalem op Jacob Israël de Haan, Nederlands schrijver, dichter en rechtsgeleerde. Hij emigreerde in 1919 als zionist naar Palestina, maar ter plaatse veranderde hij van inzicht. De Haan werd voorstander van een gemeenschappelijke staat van Joden en Palestijnen, met gelijke rechten voor beide volkeren. Hij ijverde voor onderhandelingen met Arabische leiders, om tot een vreedzaam samenwonen te komen. Dat ergerde de Joodse paramilitaire organisatie Hagana die hem liet vermoorden door ene Avraham Tehomi.
30juni1960Congo wordt onafhankelijk van België en zal van 1971 tot 1997 “Zaïre” heten.
30juni1974Overlijden van de Frans-Vlaamse dichter Emmanuel Looten. Hij schreef in “Toi Flandre”:
Je n’en puis plus d’aimer l’infini paysage,
Sauvagerie des vents et de la mer,
Ton coeur brassé de sable, brasé de ces gris pourpres,
O ma Flandre de Ciel!
Gepubliceerd

01.06.2016

Een doordenkertje over slecht bestuur en historische referenties

Ronnie Leten, CEO van de Zweedse machinebouwer Atlas Copco, maakt zich begrijpelijk zorgen over slecht bestuur in België (cf. de Vlaamse pers). Hij roept op tot ‘een terugkeer naar 1830’.
Beste Ronnie, net als u maak ik me zorgen over slecht bestuur in dit land.  Mag ik evenwel  suggereren uw referentiekader op te schuiven en op te roepen tot ‘een terugkeer naar 1815’?

Gepubliceerd

27.05.2016

Reacties

Is het Wilhelmus van Zuid-Vlaams bloed?

Pieter Datheen als mogelijke schrijver van het Nederlands volkslied

Ik wil mijn Marnixvrienden niet ontgoochelen. Maar de twijfel over Marnix van Sint-Aldegonde als mogelijke auteur van het Wilhelmus wordt dezer dagen bevestigd.

Nihilisten van allerlei pluimage maken zich tegenwoordig druk over de hedendaagse relevantie van de tekst van het Wilhelmus. Terwijl ernstige onderzoekers, met behulp van nieuwe computertechnieken en analyses, naarstig bezig  zijn om de historische context en het auteurschap van oude teksten nader te duiden.

Eén daarvan is de Brabander Mike Kestemont, literatuurwetenschapper  verbonden aan de Universiteit Antwerpen. In samenwerking met onderzoekers uit Utrecht en Amsterdam past hij de digitale methode toe op historische teksten en literatuur. Om de identiteit van de auteur van een anoniem stuk te traceren wordt een digitale vingerafdruk gemaakt. Aan de hand van onder meer de statistische frequenties van bepaalde woorden kan men patronen detecteren die een mogelijke identiteit geven aan een historisch document. Dit specialisme draagt een naam : ‘Digital humanities’.

Een handtekening voor het  Wilhelmus?

Het Wilhelmus, de nationale hymne van Nederland daterend uit ca. 1570, geldt als het oudste volkslied ter wereld. De auteur van het lied bleef tot vandaag een nobele onbekende. Het werd door de eeuwen heen aan de meest diverse namen toegekend: Bathasar Houwaert, Adrianus Saravia, Willem van Haecht, Dirck Volckertszoon Coornhert, enz. enz.  Meest geciteerd in de reeks van mogelijke auteurs blijft Marnix van Sint-Aldegonde. Echter zonder zekerheid.

Mike Kestemont heeft ook  het Wilhelmus op de digitale rooster gelegd. Even leek het dat Marnix inderdaad als auteur zou worden bevestigd. Maar na bijkomende vergelijking met nog meer schrijvers uit de 16de eeuw kwam een totaal onverwachte naam uit de bus. Absolute zekerheid zullen wij wellicht nooit hebben maar de meest waarschijnlijke naam als dichter van het Wilhelmus is:  Pieter Datheen!

Wie is Pieter Datheen?

In mijn boek Kinderen van de Beeldenstorm. Tien bekende, beruchte of vergeten Zuid-Nederlanders in de geuzentijd dat vorige maand verscheen* bespreek ik uitvoerig de figuur van Pieter Datheen (1531-1588), beter bekend onder zijn Latijnse naam Petrus Dathenus.

Hij  was een leidende figuur van het radicaal calvinisme in de zuidelijke Nederlanden. Pieter werd geboren op de Kasselberg, vandaag in Frans-Vlaanderen, en studeerde aanvankelijk geneeskunde,  plantkunde en theologie.

In zijn tijd werd hij snel beroemd als begaafd volksredenaar, vertaler van de eerste Nederlandse psalmenvertaling en van het Heidelbergse catechismus. Door B.J.W. de Graaff wordt hij geprezen als ‘Nederlands grootste reformator der 16de eeuw’.

Rond 1570, in de periode dat het Wilhelmus werd geschreven, was hij nog zeer verwant met Willem van Oranje. Later zal Dathenus zich verzetten tegen de religieuze politiek van Oranje en zo in disgratie vallen. Dit kan de reden zijn dat zijn naam nooit als auteur van het Nederlands volkslied wordt gemeld. Zijn psalmenvertaling bevestigt dat hij over het nodige talent beschikt: Dathenus heeft niet alleen een goede pen maar beheerst ook muziek en zang.

Een Zuid-Vlaming als dichter van het Wilhelmus? Marnix schreef (met zekerheid):

HOE COND ICK U MIJN BROEDERS OYT VERGETEN

DAAR WIJ TOCH ZIJN IN EENEN STRONCK GHEPLANT

Wido Bourel                                                                                     

*Meer informatie over mijn boek Kinderen van de Beeldenstorm, en over Pieter Datheen

Gepubliceerd

12.05.2016

Kernwoorden
Pieter Datheen (2), Wilhelmus (1)
Reacties

Een protestantse kerk in Steenvoorde? Het Bredakasteel (2)

Het Bredakasteel (2)

Mijn artikel een protestantse kerk in Steenvoorde? over het zgn. Bredakasteel,  heeft de nodige stof doen opwaaien. De aandachtige lezer was evenwel niet ontgaan dat ik een vraagteken achter de titel had geplaatst.

Een 19de eeuws gebouw kan uiteraard onmogelijk een functie in de 16 de eeuw worden toegekend. Zo ver was ik ook wel ! Maar het mysterie rond het gebouw blijft.

Mondelinge overlevering

Het Bredakasteel blijft inderdaad een raadsel. Niet in het minst omdat, volgens de  mondelinge  overlevering, er een verband zou zijn met de protestanten in onze gewesten.

Dit verhaal heb ik van verschillende mensen die elkaar niet kenden. Van mijn grootvader geboren in Terdegem.  En ook van de grootmoeder van een vriend die in de straat woonde waar het Bredakasteel is gevestigd.

Waarom  sommigen zo  denigrerend moeten doen over de mondelinge overlevering is me een raadsel. Het bevragen van mensen, het noteren van bijzondere herinneringen zijn voor verschillende historische disciplines absoluut onmisbaar.

Mondelinge geschiedenis,‘oral history’ is een erkende methode van het vak geschiedenis. Voor Frans-Vlaanderen levert dit  zeer waardevolle gegevens inzake geschiedenis van onze taal, over verdwenen tradities of herinneringen die men in de Franse geschiedenisboeken onmogelijk kan vinden.

Een ‘tempel’?

De taalkundige Cyriel Moeyaert maakte me er terecht op attent dat men in het Nederlands spreekt over een ‘Protestantse kerk’ en niet over een ‘protestantse tempel’. Hierdoor was ik bijna vergeten dat men het  in de mondelinge overlevering had over ‘un temple protestant’ om het Bredakasteel aan te duiden.

Cyriel bevestigt me ook dat het toponiem Breda in Frans-Vlaanderen meer voorkomt. Wellicht kan de oorsprong eenvoudigweg een eigendom van de familienaam van Breda zijn. Er zou ook vroeger een ‘chemin de Breda’  hebben bestaan – ’t zal wel een Nederlandse naam gedragen hebben zeker? – die liep van de  steenmolen in de omgeving die nog steeds draait, naar de gronden waar het Bredakasteel gebouwd is.

Ik zie drie verschillende pistes als hypothese:

  • De plaats waar het ‘Bredakasteel’ is neergezet kan  in verband worden gebracht met een plaats (in open lucht) waar protestanten bijeenkwamen. Dit zou dan eeuwen later door de inwoners van Steenvoorde zijn geassocieerd met het gebouw zelf, dat met de nodige verbeelding, aan een tempel doet denken.
  • Is het begrip ‘tempel’ hier in verband te brengen met de vrijmetselarij? Vooral het interieur van het Bredakasteel roept vraagtekens op.  De vrijmetselaars van het Noordendepartement zijn, naar het schijnt, geraadpleegd en bevestigen dat er geen historisch spoor bestaat van een vrijmetselaarsloge in Steenvoorde of Terdegem. Zullen wij dit maar voor waarheid nemen?
  • Blijft  theoretisch nog de oudst mogelijke ‘tempel’: gronden, eigendom van de … tempeliers. Ook dit heeft niets te maken met het huidig gebouw. Maar wel met de vele gronden die de plaatselijke tempelierorde in  de streek bezat. Voor het grondgebied Terdegem gaat het om de tempeliers van Kaaster, waarvan de commanderij nog steeds bestaat.

    Kaaster, dat is dan het dorp van mijn jeugd, en ik herinner me nog vaag uit oude bronnen die ik ooit raadpleegde dat de tempeliers van Kaaster landbouwgronden bezaten in … Terdegem.

    En als de plaatselijke historische kring van Steenvoorde weet van ondergrondse gangen die het Bredakasteel verbinden met de plaatselijke steenmolen, dan zijn we helemaal in de ban van volksverhalen rond de tempeliers.

De mondelinge overlevering spreekt misschien nog meer ‘waarheid’ dan oorspronkelijk gedacht : oude grondbezittingen van “de tempel” ; geuzen die in het geheim bijeenkomen aan de rand van Steenvoorde; en een 19 de eeuws  ‘kasteel’ dat lijkt op een vrijmetselaarstempel. Het volksverhaal wordt stilaan een mythe.

Bij wijze van – voorlopige – conclusie, lees hier wat Jean Cocteau over mythen en geschiedenis schreef: 

Ik heb altijd de mythen verkozen boven de geschiedenis, omdat de geschiedenis gemaakt is van waarheden die op den duur onwaarheden worden en de mythen gemaakt zijn van onwaarheden die op den duur waarheden worden.

Wido Bourel

Gepubliceerd

11.05.2016

Kernwoorden
Bredakasteel (2), Protestantse kerk (2), Steenvoorde (3)
Reacties

De eerste recensies van mijn boek “Kinderen van de Beeldenstorm”

Op het blog de Franse Nederlanden van stichting Ons Erfdeel  bespreekt Dirk van Assche verschillende activiteiten en initiatieven i.v.m. 450 jaar Beeldenstorm. Over kinderen van de Beeldenstorm schrijft hij ‘Bourel wijst in zijn inleiding ook op de actualiteit van de Beeldenstorm’

Lees het volledig artikel op

http://www.onserfdeel.be/nl/blogs/detail/450-jaar-beeldenstorm-il-y-a-450-ans%E2%80%A6-la-crise-iconoclaste

In Doorbraak  schrijft Theo Lansloot: ‘Het boek is bondig en leest vlot’. Lees verder als je klikt op

http://www.doorbraak.be/nl/kinderen-van-de-beeldenstorm

In  Brief uit de Rijn-, Maas, Schelde-delta (mei 2016) wordt het boek door Maurits Cailliau sterk aanbevolen: ‘een niet geringe prestatie die getuigt van een erudiete zoektocht doorheen zijn bronnen’. Het is Maurits niet ontgaa, dat in het boek ook aandacht wordt besteed aan  ‘begrippen als ‘volkssoevereiniteit’ (Athusius), ‘historische lotsverbondenheid’, (die Henegouwers, Artesiërs en Picardiërs tot Nederlanders stempelt) en ‘religie en fanatisme’ (meer dan ooit aan de orde in deze tijd)’.

Voor meer informatie over deze ‘Brief’: https://deltawerkgroep.wordpress.com/

In het Pallieterke van 12 mei 2016 schrijft Pieter-Jan Verstraete: ‘Kinderen van de Beeldenstorm’ is een bijzonder leerzaam en lezenswaardig boekje’.

Voor meer informatie over dit artikel: klik hier.

Een protestants standpunt

Op de webstek Beeldenstorm 450 wordt Kinderen van de Beeldenstorm door d’Ypres Debrouckelaere aanbevolen ‘voor wie van het verleden en komaf wil weten, en van geschiedenis wijzer wil worden’. Deze conclusie is dan weer in contradictie met de teneur van de ‘professionele’ bezwaren van de auteur. 

Dit ontsnapte niet aan de aandacht van  Guido Vandemarliere, hoofdredacteur van   Doos Gazette en auteur van het boek Benauwde  tijden in Poperinge dat de Beeldenstorm in Poperinge en omstreken, na heel wat archievenstudie, op bijzonder knappe wijze uit de doeken doet. In zijn kritiek op de kritiek op mijn boek legt Guido  uit waarom het vernietigen van beelden een aanslag was op het cultuurpatrimonium van de Lage Landen. En waarom  de woorden ‘fundamentalist’ en ‘extremist’, alsook een vergelijking met IS, wel op hun plaats zijn.

Om mijn boek Kinderen van de Beeldenstorm. Tien bekende, beruchte of vergeten Zuid-Nederlanders in de geuzentijd te bestellen klikt u op

https://www.widopedia.eu/boeken

Gepubliceerd

09.05.2016

Reacties

Een protestantse kerk in Steenvoorde?

Dit jaar herdenken wij de 450ste  verjaardag van de Beeldenstorm. Vanuit Steenvoorde, nu in Frans-Vlaanderen, verspreidde de Beeldenstorm zich razendsnel over de hele Nederlanden.

 In de Sint-Pieterskerk van Steenvoorde kan je nog een klok zien afkomstig uit het Laurentiusklooster. Met het verbrijzelen van alle beelden en inboedel van dit klooster begon hier de Beeldenstorm. Van het klooster zelf, op enkele kilometers van Steenvoorde gelegen, blijft vandaag geen spoor over. Enkel een toponiem, verfranst in Saint-Laurent, nu een rustplaats langs de autosnelweg Rijsel-Duinkerke, herinnert er nog aan.

Een magere oogst voor een van de meest markante perioden uit onze geschiedenis, zou je denken. Zijn er dan echt geen andere sporen meer?

Het Bredakasteel

Aan de grens van Steenvoorde, in de Ekestraat, staat een merkwaardig gebouw, het zgn. Bredakasteel. Eigenlijk staat het op het grondgebied van het fraai  Vlaams dorpje Terdegem. Het gebouw valt op door haar strakke, merkwaardige architectuur. De voorgevel  is symmetrisch opgebouwd met midden travee onder een driehoekig fronton. Rondbogige deur en  ramen versieren de gevel. Het vreemd aandoend gebouw is neergezet als een baken op een kruispunt. Aan kruispuntzijde zie je een halfronde apsis waarvan de functie niet meteen duidelijk is. Men zegt dat het huidig gebouw uit het begin van de 19de eeuw dateert. De voorgevel vertoont inderdaad empirestijl-invloeden.

Hoe zag het gebouw er uit  voor de 19de eeuw? en van waar komt de naam  ‘Bredakasteel’? Voorlopig blijft het een raadsel.

Ik heb het Bredakasteel altijd in vervallen staat geweten. Toen ik in Steenvoorde Nederlands studeerde (1971-1972) was het nog een café met een bolletra in open lucht. Je hoorde de bolders van ver jo, ’t es jo!,  roepen als de platte bol pal op het doel neerviel. De volkse sfeer van het gebeuren werd door tekenaar Steven Wilsens treffend getekend toen hij dertig jaar geleden door  Frans-Vlaanderen trok.

Protestantse kerk?

En weet u wat de ouderen in Steenvoorde vertellen over het Bredakasteel? Wel, ze zeggen dat het in vroegere tijden een … protestantse kerk was.

Mijn ervaring zegt dat de volksmond minder liegt dan veel geschiedenisboeken. En dat de overlevering altijd interessante pistes oplevert!  Wie van mijn lezers weet hier meer over?

Ik las in de media dat er in Frans-Vlaanderen maar weinig sporen van deze periode overbleven. Moet blijken. Wie de streek een beetje kent weet beter. Maar je moet er wel een neus voor hebben en spreken met de mensen. Graven onder de laag  van de contrareformatie is niet genoeg.  Je moet ook de laag van de verfransing weghalen en naar de stem van de mondelinge overlevering luisteren.

Er zijn nog veel schatten te vinden langs Frans-Vlaamse overwoekerde paden.

Gepubliceerd

02.05.2016

Kernwoorden
Bredakasteel (2), Protestantse kerk (2), Steenvoorde (3)
Reacties