Nederlandstalige benamingen van gemeenten in Frans-Vlaanderen

e-post over de lijst van Nederlandstalige benamingen van gemeenten in Frans-Vlaanderen op de webstek van Nederlandse Taalunie. Vragen en antwoorden

Aan het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Taalunie
06 juni 2004

Geachte Mevrouw, geachte Heer,

Ik zocht naar de Nederlandstalige benamingen van gemeenten in Frans-Vlanderen (Noorden van Frankrijk).

Op uw webstek vond ik een lijst van deze gemeenten onder de benaming “plaatsnamen in Franstalig grensgebied”.

Mag ik u er op attent maken dat deze omschrijving absoluut niet correct is?

De juiste omschrijving luidt: “Nederlandstalige plaatsnamen in Nederlandstalig grensgebied” of “Nederlandstalige plaatsnamen in Frans-Vlaanderen” of nog juister “Nederlandstalige plaatsnamen in Franse Westhoek”, want deze lijst betreft zo goed als uitsluitend plaatsnamen uit de Franse Westhoek.

Mag ik als Frans-Vlaming de Taalunie verzoeken om een correctie? Dit zal de raadpleging van deze lijst ten goede komen en de Frans-Vlamingen zullen u dankbaar zijn.

Met vriendelijke groeten,

Wido Bourel

---

To: duingaard@pandora.be
Sent: Tuesday, June 08, 2004 3:22 PM
Subject: FW: Frans-Vlaanderen

Geachte heer Bourel,

Bedankt voor uw opmerkzaamheid. Dat is inderdaad niet correct. In de gedrukte publicatie waar de website op is gebaseerd stond bovendien een andere omschrijving. Kennelijk is er bij de conversie iets fout gegaan. De titel is inmiddels aangepast. Onze excuses hiervoor.

Met vriendelijke groet,

Albert de Klein Nederlandse Taalunie

---

Verzonden: woensdag 23 juni 2004 21:12
Aan: Albert de Klein – Nederlandse Taalunie
Onderwerp: Re: Frans-Vlaanderen

Geachte heer de Klein,

Hartelijk dank voor uw antwoord en voor de correctie.

Mag ik nog even uw aandacht vragen voor het feit dat deze waardevolle lijst nog kan verbeterd worden met enkele, vanuit een historisch perspectief, voor Nederland en Vlaanderen, belangrijke en bekende steden en gemeenten uit het Noorden van Frankrijk?

Zo u geïnteresseerd bent kan ik u per kerende een lijst bezorgen van plaatsnamen uit het Noorden van Frankrijk, gebaseerd op de lijst van de Nederlandse Taalunie (met enkele spellingscorrecties waarnodig) maar aangevuld met enkele van deze steden en gemeenten.

Deze lijst heb ik opgesteld voor Liber Floridus, een netwerk dat zich bezig houdt met de Nederlandse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen, de relatie Benelux-Frankrijk en tussen alle landen aan de Noordzee.

Met vriendelijke groeten,

---

From: Jacqueline Balteau – Nederlandse Taalunie
Cc: Albert de Klein – Nederlandse Taalunie
Sent: Thursday, June 24, 2004 12:06 PM
Subject: FW: Frans-Vlaanderen

Albert de Klein, verantwoordelijk voor het Taalunieversum, heeft mij uw onderstaand bericht ter beantwoording doorgestuurd.

Naar aanleiding van uw suggestie i.v.m. de lijst ‘Buitenlandse aardrijkskundige namen’, met name de sublijst ‘Noord-Frankrijk’, het volgende. Allereerst laat ik u weten dat er geen historische namen in de Lijst worden opgenomen; zie de ‘Verantwoording’.

Dit neemt niet weg dat wij ons aanbevolen houden voor de door u genoemde lijst van plaatsnamen in het Noorden van Frankrijk. U kunt deze gegevens, het liefst elektronisch, naar mij sturen. Mijn e-mailadres is: jbalteau@taalunie.org.

Bij voorbaat dank.

met vriendelijke groet,
Jacqueline Balteau
secretaris Werkgroep BAN / projectleider neerlandistiek extra muros

---

Verzonden: zondag 27 juni 2004 18:48
Aan: Jacqueline Balteau – Nederlandse Taalunie
Onderwerp: Re: Frans-Vlaanderen

Geachte Mevrouw Balteau,

Hartelijk dank voor onderstaande e-mail.

In bijlage vindt u onze lijst van Nederlandse plaatsnamen in Frans-Vlaanderen.

Deze lijst is gebaseerd op de lijst van de Nederlandse Taalunie, maar bevat:

• enkele spellingscorrecties (voorbeeld: alle plaatsnamen die in uw lijst eindigen op “kappel” zijn verbeterd in “kapel”).
• enkele in uw lijst ontbrekende plaatsnamen (de lijst van de Nederlandse Taalunie omvat uitsluitend plaatsnamen uit de zgn. Franse Westhoek waar nog een dialect van het Nederlands wordt gesproken. Enkele belangrijke plaatsnamen uit de Westhoek zoals de grote haven Duinkerke/ Dunkerque of de stad Broekburg/ Bourbourg werden, merkwaardig genoeg, vergeten).
• enkele namen van belangrijke steden uit het Noorden van Frankrijk waarvan de Nederlandse vorm nog steeds en courant door de plaatselijke bevolking uit de Westhoek, alsook door de bevolking van het Vlaams-Belgisch grensgebied (provincie West-Vlaanderen) worden gebruikt. Het gaat dus niet alleen over historische namen, al klinken deze benamingen misschien “historisch” in de oren van een Nederlander of van een Belgische Vlaming!

Deze lijst is opgesteld n.a.v. een discussie in de Vlaams-Belgische pers over het gebruik van de Franse namen, resp. de Nederlandse namen van plaatsnamen uit Frans-Vlaanderen. Kranten zoals “De Standaard” hebben alvast positief gereageerd op onze oproep om de Nederlandse namen van plaatsnamen in Frans-Vlaanderen te gebruiken in hun berichtgeving.

Ik pleit ervoor dat de Nederlandse Taalunie:

1. de spellingsfouten in haar lijst zou verbeteren
2. haar lijst minimaal zou vervolledigen met de opname van alle plaatsnamen, in onze lijst aangeduid met “Westhoek”
3. haar lijst zou uitbreiden met enkele nog gangbare Nederlandse plaatnamen van Steden in het Noorden van Frankrijk.

Ik kijk uit naar uw reactie.

Ik blijf verder tot uw dienst voor alle bijkomende informatie over Frans-Vlaanderen.

---

Van: Jacqueline Balteau – Nederlandse Taalunie
Verzonden: maandag 28 juni 2004 11:58

Geachte heer,

Dank voor toezending van uw lijst. Ik heb in deze lijst in blauw aangegeven welke plaatsen al in de BAN-sublijst opgenomen zijn, en daarbij aangegeven welke wijzigingen u voorstelt. Verder heb ik in rood aangegeven welke steden in de lijst bij “Frankrijk” zelf zijn opgenomen.

Het geheel heb ik naar de Werkgroep BAN doorgestuurd met het verzoek om een reactie.

Met vriendelijke groet, Jacqueline Balteau

---

From: Jacqueline Balteau – Nederlandse Taalunie
Sent: Thursday, July 08, 2004 5:46 PM
Subject: FW: Frans-Vlaanderen

Geachte heer,

In vervolg op mijn mailbericht van 28 juni jl., hierbij een reactie van de Werkgroep Buitenlandse Aardrijkskundige Namen (BAN).

Wij hebben kennis genomen van uw lijst met Noord-Franse toponiemen. Wij zijn tot het besluit gekomen dat uw opmerkingen geen aanleiding geven tot wijziging van onze exoniemenlijst, gelet de opzet van die lijst, te weten: geen historische namen; geen namen die niet meer in het algemeen in de volksmond worden gebruikt; geen namen uit het historische, reeds lang verfranste deel van Frans-Vlaanderen. Die laatste, voor zover nog gebruikelijk, zijn bij “Frankrijk” opgenomen.

Niettemin stuur ik u hierbij het commentaar van de werkgroep bij een aantal namen uit uw lijst:

1. “Bavik” voor het Henegouwse “Bavai” Die plaats ligt niet in Frans-Vlaanderen, maar in de Belgische provincie Henegouwen; ten tweede is “Bavik” vandaag de dag volstrekt onbekend. Waarschijnlijk is dit een eenmalig in geschrifte geattesteerde naam (b.v. op een oude kaart, van een cartograaf die zich geroepen voelde de namen te vernederlandsen), als het al geen creatie is.
2. “De Seule” en “De Krebbe” Twee gehuchten tussen Belle en Armentiers, die pas vanaf de 18e eeuw verfranst zijn. Die namen hebben zeker in de volksmond geleefd, maar zijn vandaag de dag helemaal in onbruik.
3. “Drooghout” In de plaatselijke uitspraak [trochoet]. Dit is een voormalig Vlaamstalig gehucht in “Oud-Berkijn” (Vieux-Berquin), maar de naam is thans niet meer gebruikelijk.
4. “Hardenvoorde” Is misschien wel een oudere vorm van “Hardefoort”, maar op grond van de lokale uitspraak [arrefoort / errefoort] is onze vorm, “Hardefoort” dus, adequater. Vergelijk ook “Koppenaksfoort” (Fr. “Coppenaxfort”).
5. “Harbodem” voor “Harboudin”, gelegen in het arrondissement Rijsel is totaal ongebruikelijk. Ofwel is het een historische naam, ofwel een woordschepping.
6. “Ternasland” en “Ponteland” voor resp. “Le Ternois” en “Ponthieu”, zijn twee namen die nooit in historische bronnen geattesteerd zijn. Het zijn woordscheppingen.
7. “Heusen” voor “Hesdin” is waarschijnlijk ook zo’n reconstructie. In ieder geval nooit in een historische bron geattesteerd.
8. “Monsterhole” schijnt één enkele keer in een Middelnederlandse bron voor te komen voor “Monasteriolum”, de voorloper van “Montreuil”. Waarschijnlijk nooit gebruikt in de volksmond, en vandaag de dag zeker niet!
9. “Klommeres” voor Fr. “Clairmarais” is minder goed dan onze vorm “Klaarmares”. Ter plaatse zegt men [klaamaresj], met een klare “aa” (conform een ter plaatse geldende fonologische regel valt de “r” weg). Het kan best dat men verderop van [kloomaresj] sprak, met de verdonkering aa> oo, die evenwel in het Vlaams van “Clairmarais” zelf nooit is opgetreden. “Klommeres” is dus de vernederlandsing van een exogene uitspraak van die plaatsnaam.
10. “Pevelenberg” voor “Mont-en-Pévèle”: mogelijk een historisch geattesteerde naam, maar vandaag compleet onbekend.
11. “Sint-Pols” voor “Saint-Pol-sur-mer”: idem
12. “Sint-Rikiers” voor “Saint-Riquier”: idem
13. “Zuid-Neerwaasten”, “Zuid-Waasten” en “Zuid-Wervik” liggen ten eerste niet in het huidige Frans-Vlaanderen, maar in sinds lang verfranst gebied; ten tweede zijn die namen vandaag ongebruikelijk.
14. U spelt de Frans-Vlaamse “kappel”-namen consequent als “kapel”-, met één “p” dus. Onze spelling “kappel” is tegelijk fonetisch en historisch. We schrijven twee p’s om te signaleren dat de tweede lettergreep dof is, en onbeklemtoond. Blijkbaar is in Frans-Vlaanderen het woordbeeld “kapel(le)” al lang zodanig vervreemd geraakt dat men er ook al in de tijd toen men in Frans-Vlaanderen nog Nederlands schreef, de spelling aan de uitspraak aanpaste: kaPPel, en niét kaPellE (zoals in West-Vlaanderen).

Met vriendelijke groet,
Jacqueline Balteau

21.08.2012