Dagklapper – december

1	december	660	Overlijden in Noyon aan de Oise van Eligius van Noyon, bekend als Sint-Elooi. Hij werd rond 590 geboren en stond als edelsmid en raadsman in dienst van de Frankische koningen. Hij zette het werk van Sint-Amand verder en evangeliseerde als bisschop van Noyon-Doornik o.m. de streek van Rijsel (Frans-Vlaanderen) en de heidense gebieden aan de Schelde tussen Kortrijk en Gent. Het feit dat Sint Elooi met hamers wordt afgebeeld maakt van hem na de kerstening van de Zuidelijkste Nederlanden de christelijke vervanger van de Germaanse god Thor of van een andere (Keltische) god.
1	december	1530	Overlijden in Mechelen van Margaretha van Oostenrijk, landvoogdes der Nederlanden, dochter van Maria van Boergondië. Ze was een tante van de latere keizer Karel V en regentes over de Nederlanden tijdens diens minderjarigheid. Als blijk van erkentelijkheid voor de uitstekende wijze waarop zij de landsbelangen behartigde, liet Karel haar de functie van landvoogdes verder uitoefenen, wat hem ook zekerheid gaf tijdens zijn lange afwezigheden. Door haar intelligent beleid verzekerde Margaretha rust en vrede in de Nederlanden, economische welvaart en culturele bloei.
1	december	1572	Het Bloedbad van Naarden. Deze dramatische episode uit onze vrijheidsstrijd vestigt voor eeuwen het beeld van de onbetrouwbaarheid van de Spanjaarden. Toen de vestingstad Naarden door de Spanjaarden werd belegerd en de situatie alsmaar verslechterde, bood het stadsbestuur een overgave aan op voorwaarde dat de inwoners zouden worden gespaard. De Spaanse troepen gingen akkoord, en ontboden de burgers naar het stadhuis om trouw te zweren aan de Spaanse koning. Nog voor het tot deze ceremonie kwam, begonnen de Spaanse troepen plotseling met moorden. De Spanjaarden plunderden vervolgens de huizen en staken de stad in brand. Slechts 60 inwoners van Naarden overleefden het bloedbad.
1	december	1792	Overlijden in Rijsel van Jan Frans Vonck, in ballingschap. Hij was geboren in Baardegem bij Aalst en werd een van de leiders van Brabantse Omwenteling. Hij volgde een “progressieve” koers die hem in botsing bracht met de “reactionaire” Hendrik van der Noot. In Rijsel vertaalde hij zijn voordien in het Frans opgestelde programma naar het Nederlands: Onzeydige Aenmerkingen over den tegenwoordige gesteltenis van Brabant. Hij stierf kort daarop. In zijn testament bestemde hij een groot deel van zijn nalatenschap tot oprichting van een studiebeurs, die nog altijd functioneert en wordt beheerd door de provincie Oost-Vlaanderen.
1	december	1798	De Boeren verslaan de Fransen te Sint Joris-Winge en maken talrijke gevangenen.
1	december	1848	Twee Nederlandse wetenschappers, Christophorus Buys Ballot en Frederik Krecke (1812-1882) starten met een reeks systematische metingen van de ontwikkeling van het klimaat, reeks die tot vandaag doorloopt en uniek is in de wereld.
1	december	1999	Het Werelderfgoedcomité van de UNESCO voegt 24 Vlaamse belforten en 6 Waalse toe aan de Werelderfgoedlijst.
2	december	1521	Keizer Karel V herovert Doornik, waarvan Frankrijk een tegen de Nederlanden gericht bolwerk had gemaakt. Door deze overwinning daalt de Franse druk op onze zuidergrens aanzienlijk.
2	december	1594	Overlijden in Duisburg van Gerardus Mercator, geboren te Rupelmonde als Gerard de Kremer, Vlaams cartograaf, instrumentenbouwer en graveur. Hij introduceert het woord Atlas voor een boek dat een verzameling van kaarten voorstelt en is de vader van de projectie die zijn naam draagt en die tot vandaag standhield om bolvormige oppervlakken om te zetten op een plat vlak. Zijn meesterwerk is zijn NOVA ET AUCTA ORBIS TERRAE DESCRIPTIO AD USUM NAVIGANTIUM EMENDATE ACCOMMODATA, een kaart van de wereld uit 1569. Hij is de grondlegger van de moderne aardrijkskunde.
2	december	1748	Geboorte te Maastricht van de natuurkundige Jan Pieter Minckeleers. Hij deed onderzoek naar geschikt gas voor luchtballons en vond zo het lichtgas (steenkoolgas). Op basis daarvan werd in 1854 in Maastricht de eerste gasleiding aangelegd bedoeld voor de straatverlichting. Hij werd professor in de natuurkunde aan de universiteit van Leuven. Op de Markt van Maastricht staat zijn standbeeld met een eeuwig brandende gasvlam. Ook in Heverlee (Leuven) staat een beeld van Minckeleers nabij de faculteit Toegepaste Wetenschappen.
2	december	1916	De Franse maarschalk Joseph Joffre (1852-1931) wordt als stafchef van het Franse leger vervangen door de grootsprakerige generaal Robert Nivelle (1856-1924) die het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1917 belooft. Nivelle blijkt bovendien loslippig. Tijdens een Londens diner spreekt hij zelfs met de dames over het komende offensief. De grote Frans-Britse aanval, de tweede slag van de Aisne, werd voorafgegaan door een nooit gezien artilleriebombardement met elf miljoen granaten, maar het offensief loopt al in de eerste uren hopeloos vast. Toch gaat Nivelle door met bloedvergieten van zijn eigen manschappen. In de maanden april en mei 1916 boeken de geallieerde troepen slechts een minimale terreinwinst, waar een verlies van 350.000 man tegenover staat. Het Franse leger begint te muiten vanwege de onzinnige en misdadige manier waarop door Nivelle met mensenlevens wordt gesmeten. Hij wordt ontslagen en overgeplaatst naar Noord-Afrika. Philippe Pétain volgt hem op als opperbevelhebber.
3	december	1339	Ondertekening van het charter dat, onder impuls van Jacob van Artevelde, de militaire en economische unie tussen het graafschap Vlaanderen en het hertogdom Brabant bezegelt. Het prinsbisdom Luik en de graafschappen Holland, Zeeland en Friesland sluiten er later bij aan, wat de grondslag legt voor de Nederlandse staatkundige eenmaking.
3	december	1560	Geboorte te Antwerpen van de Zuid-Nederlandse letterkundige Jan Gruter, beter bekend onder zijn Latijnse naam Janus Gruterus. Hij was een klassiek filoloog, antiquaar, dichter en bibliothecaris van de Paltsbibliotheek in Heidelberg.
3	december	1812	Geboorte van Hendrik Conscience, Vlaams- en volksgezinde schrijver, auteur van o.m. De leeuw van Vlaanderen, Jacob van Artevelde, De Boerenkrijg, De Kerels van Vlaanderen en van talrijke romans en verhalen die bijdragen tot het heropleven van het nationaal gevoel en de beoefening van de Nederlandse letterkunde in Vlaanderen.
3	december	1967	Eerste geslaagde harttransplantatie ter wereld door een team onder leiding van chirurg Christiaan Barnard uitgevoerd in het Groote Schuur Ziekenhuis in Kaapstad, Zuid-Afrika.
4	december	1422	Triomfantelijke intrede van Filips de Goede, de Grote Hertog van het Westen, in Parijs. Het garnizoen van deze stad was in die tijd, en sinds jaren samengesteld uit soldaten uit de Lage Landen.
4	december	1576	Spaanse furie in Antwerpen. Spaanse en Waalse troepen plunderen de stad, doden 7.000 burgers en gaan zich te buiten aan talloze verkrachtingen, brandstichtingen (o.m. het stadhuis) en afpersingen van rijke burgers. Alleen de Duitse soldaten proberen de Antwerpenaren te beschermen maar zijn te klein in aantal. De Spaanse furie brengt een enorme schok teweeg doorheen de Nederlanden en bevordert het eenheidsgevoel. Hierdoor kan Willem van Oranje op 8 november de Pacificatie van Gent tot stand brengen, de “Generale Unie” van alle 17 Provincies der Nederlanden, behalve het nog door Spanje bezette Luxemburg.
4	december	1679	Quirinus Gerbrandt van Blankenburg (1654-1739) wordt ingeschreven in het studentenregister van de Universiteit Leiden, faculteit der rechten. Hij zal echter een heel andere carrière uitbouwen, als muziektheoreticus, organist, beiaardier en componist. In 1684 publiceert hij in Amsterdam zijn Onderwijzinge hoe men alle de Toonen en halve Toonen, die meest gebruijkelijck zijn, op de Handt-Fluijt zal konnen t’eene mael zuijver Blaezen,
4	december	1795	Geboorte in Ecclefechan van de Schotse schrijver en historicus Thomas Carlyle, rector van de Universiteit Edinburgh (1865). Zijn driedelige The French Revolution: A History (1837) droeg sterk bij tot de ontluistering van de Franse Revolutie als bron van vooruitgang en democratie. Voor Carlyle was ze integendeel een orgie van losgeslagen moordzucht, wanorde en decadentie. Als sociaal geweten van de victoriaanse tijd in Groot-Brittannië streed hij tegen materialisme, rationalisme, koopmansgeest, uitbuiting en verpaupering. Tijdens de eerste wereldoorlog inspireren zijn geschriften o.m. Joris van Severen.
4	december	1896	Overlijden in Parijs van de Frans-Vlaamse voorman en schrijver Lodewijk de Baecker.
4	december	1918	Het eerste nummer van het Vlaamse katholieke dagblad De Standaard rolt van de pers. Het werd genoemd naar een vooraanstaand Nederlands gereformeerd, antirevolutionair dagblad dat van 1872 tot 1944 verscheen.
5	december	1355	Overlijden in Brussel van Jan III, hertog van Brabant en Limburg. Door het Vlaams Charter van 1314, dat een grondwettelijk karakter had, werd een behoorlijk bestuur gewaarborgd en kregen de steden meer autonomie. Alle schade die de Brabanders hadden geleden als gevolg van de schulden van de hertog, werden door hem vergoed. Jan III begon de huwelijkspolitiek die later, onder de Bourgondiërs, tot verdere eenmaking van de Nederlanden zal leiden: zijn dochter Margaretha van Brabant (1323-1368), trouwde met Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen. Een andere dochter, Maria van Brabant (1325-1399) huwde te Antwerpen Reinout III, hertog van Gelder en graaf van Zutphen. Wegens de vroege dood van zijn beide zonen Hendrik en Godfried werd Jan III na zijn dood opgevolgd door zijn oudste dochter Johanna (1322-1406). In 1336 trouwde zij met Willem IV, graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen, aan wie zij al van bij haar geboorte uitgehuwelijkt was. Na het overlijden (1345) van haar eerste gemaal hertrouwde zij in 1354 met Wenzel (Wenceslaus) I van Luxemburg. Jan III van Brabant ligt begraven in de abdij van Villers-la-Ville.
5	december	1493	Geboorte in Diest van Nicolaas Cleynaerts, ook bekend als Clenardus Deze Brabantse humanist was een hartstochtelijk verdediger van de verdraagzaamheid. Hij gaf les in Salamanca en in Portugal, maar zijn belangstelling voor de islam en zijn kritiek op de Inquisitie vielen niet in goede aarde. Cleynaerts stierf, aan de kant gezet en berooid, in 1542 in het Alhambra te Granada waar hij ook begraven ligt. Vele van zijn Latijnse brieven zijn bewaard gebleven. Ze zijn voor de kennis van het Spaanse, Portugese en Marokkaanse milieu van de 16de eeuw van onschatbare waarde. Op de Grote Markt van Diest staat een bronzen standbeeld van hem.
5	december	1547	Geboorte in Greetsiel in Oost-Friesland van Ubbo Emmius, eerste rector magnificus van de Academie te Groningen, tegenwoordig de Rijksuniversiteit Groningen. Emmius wordt beroemd als auteur van een geschiedenis van Friesland. In 1596 verschijnt het eerste deel van zijn Rerum Frisicarum historiae libri LX (De Friese geschiedenis in zestig boeken), voorzien van gedetailleerde kaarten. Ze worden in 1616 nogmaals in hun geheel uitgegeven. Zijn grafsteen staat in de hal van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen en werd in 2009 gerestaureerd. Hij draagt volgende tekst:Voor de onsterfelijke nagedachtenis aan de vermaarde en vrome grijsaard Ubbo Emmius, een Fries uit Greetsiel, eerste rector van de academie, theoloog der zuivere leer, uitnemend filoloog, volmaakt geschiedschrijver.
5	december	1798	Het boerenleger wordt verslagen op Ter Hilst bij Hasselt. Eind van de Boerenkrijg en begin van een strenge repressie. Zo’n 190 leiders van de Brigands worden terechtgesteld. Ook vele “verdachten” onder de bevolking, jong en oud, worden afgemaakt.
5	december	1815	De Franse staat geeft 48 door de Franse bezetter gestolen schilderijen terug aan de stad Antwerpen. De Nederlanden wachten nog steeds op de overige kunstwerken die nooit werden teruggegeven.
5	december	1876	Wetsvoorstel De Laet : de rechters moeten de Nederlandse taal kennen in de Vlaamse gewesten en Brussel. Het wordt verworpen op 13 december, zijn verjaardag. Zie verder over Jan de Laet op 13 december.
6	december	1792	Geboorte in Den Haag van Willem Frederik van Oranje-Nassau, zoon van koning Willem I. Hij volgt in 1840 zijn vader op als koning Willem II. Van december 1813 tot mei 1814 is Willem verloofd met de Britse prinses Charlotte Augusta, dochter van de latere koning George IV. Zij verbrak de verloving en huwt … Leopold van Saksen-Coburg, die de Belgische koning Leopold I wordt. Willem II trouwt met Anna Paulowna, dochter van tsaar Paul I van Rusland.
6	december	1942	Redevoering van de Nederlandse koningin Wilhelmina (vanuit Londen uitgezonden op Radio Oranje) waarin ze voor de eerste keer meer autonomie belooft voor Nederlands-Indië, binnen het kader van een Nederlands Gemenebest.
6	december	1942	Bij een fout gerichte aanval van de Britse luchtmacht op de Philips-fabrieken in Eindhoven worden honderden huizen vernield en vallen er 138 burgerslachtoffers.
7	december	1383	Overlijden van Wenzel (Wenceslaus) I van Luxemburg, hertog van Brabant en Limburg door huwelijk. Samen zijn vrouw Johanna van Brabant, oudste dochter van hertog Jan III verleende Brabant in 1356 de “Blijde Inkomst”, wat gelijk staat voor de oorsprong van de Brabantse vrijheden.
7	december	1641	Herovering op de Fransen van de Frans-Vlaamse stad Ariën-aan-de-Leie (Aire-sur-la-Lys) die op 16 juli van hetzelfde jaar was ingenomen door de troepen van de Franse koning Lodewijk XIII.
7	december	1872	Geboorte in Groningen van de eminente humanist en cultuurhistoricus Johan Huizinga, hoogleraar te Leiden van 1915 tot 1942. Zijn werk vertoont in zijn kritische tijdsbeschouwingen een sterk esthetische inslag. Hij is de auteur van een magistrale Herfsttij der Middeleeuwen waarmee hij wereldfaam verwierf. De Sanskriet- en boeddhismekenner Huizinga was niet alleen de meest getalenteerde en beroemde Nederlandse historicus van de 20ste eeuw, maar bovendien ook een zeer lucide conservatieve filosoof. Zo kondigt hij o.m. in In de schaduwen van morgen, een diagnose van het geestelijk lijden van onze tijd de opkomst van het modieuze existentialisme aan: ’Het komende geleerde modewoord voor beschaafde kringen zal ongetwijfeld “existentieel” zijn. Ik zie het overal reeds opschieten. Het zal spoedig bij het grote publiek belanden. Wanneer men, om zijn lezer te overtuigen, dat men de dingen beter snapt dan zijn buurman, lang genoeg “dynamisch” heeft gezegd, zal het “existentieel” zijn. Het woord zal dienen om den geest te plechtiger te verzaken, een belijdenis van maling aan al wat weten en waarheid is.’ Als zijn conservatief testament mag gelden Geschonden wereld, een beschouwing over de kansen op herstel van onze beschaving, verschenen in 1945, het jaar van zijn overlijden.
7	december	1924	Op bezoek in Robeke verklaart de Franse premier Edouard Herriot : “On voudrait nous ramener aujourd’hui sous la dénomination des patois que les réactionnaires de nos jours essaient d’introduire, plaidant contre l’unité française, comptant sur l’ignorance pour détruire la république elle-même“.
8	december	1319	Het Parlement van Parijs staat de Leuvense wevers toe hun producten op de Franse markten te verkopen. Hierdoor neemt onze buitenlandse handel grote uitbreiding in de 14 e eeuw. In die periode reeds kon men onze koopwaren aantreffen op de markten van Straatsburg, Frankfurt aan Main, Neurenberg , Praag, enz.. Vele Italiaanse handelaars (Lombarden) komen naar onze gewesten.
8	december	1562	Adriaan Willaert, uit Rumbeke (Roeselare), een van onze grootste polyfonisten, overlijdt in Venetië, waar hij sinds1527 kapelmeester van de San Marco-basiliek was.
8	december	1793	Een Franse revolutionaire oorlogsvloot vaart de haven van Antwerpen binnen.
8	december	1915	Luitenant-colonel John McCrae, een Canadese militaire arts schrijft de definitieve versie van het gedicht In Flanders Fields. In Flanders fields the poppies blow Between the crosses, row en row, That mark our places; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below. We are the Dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved, and were loved, and now we lie In Flanders fields. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields.
9	december	1425	Met de bul Sapientiae immarcessibilis sticht paus Martinus V, op verzoek van hertog Jan IV van Brabant en de magistraten van de stad Leuven, de eerste universiteit van de Nederlanden, de huidige KULeuven.
9	december	1691	De Antwerpse schilder Antoon van Dijck overlijdt te Londen waar hij het tot hofschilder van de Engelse koning had gebracht. Hij ligt begraven in de St. Paul’s Cathedral.
9	december	1946	In Rijsel, start van het proces tegen 16 verantwoordelijken van het Vlaams Verbond van Frankrijk en van zijn leider Jean-Marie Gantois.
10	december	1599	Buitenburgemeester Nicolaas Rockox wordt op de Grote Markt van Antwerpen “onder het gejuich der menigte” tot ridder geslagen. Rockox werd acht keer burgemeester van Antwerpen. Zijn huis aan de Keizerstraat is nu een museum.
10	december	1812	De befaamde musicus César Franck, componist van de beroemde Béatitudes wordt in Luik geboren. Zijn vader was afkomstig uit de Platdietse streek (Gemmenich), zijn moeder uit Aken. Hij maakt een schitterende carrière in Parijs waar hij snel een van de voornaamste figuren in het Franse muziekleven wordt. In 1837 neemt hij de Franse nationaliteit aan, na voorheen eerst Nederlander en daarna Belg te zijn geweest. Aanvankelijk weerspiegelt zijn werk geheel de mondaine salonstijl, typisch voor het Tweede Keizerrijk. Later wil hij een “ernstig” musicus worden en verwerpt hij ongeveer al zijn eerder gecomponeerde werk. Voor de Parijzenaars van zijn tijd klinken de muziekvernieuwingen van Franck te “Germaans”. Pas na zijn dood (1890) wordt zijn muziek ten volle gewaardeerd en beseft men dat hij een van de grootste componisten van de 19^de eeuw was.
10	december	1813	Oproep van de Nederlanders aan de Vlamingen en de Brabanders om het Franse juk af te werpen en zich te verenigen met het Noorden. Deze oproep luidt als volgt:DE HOLLANDERS AAN DE VLAMINGEN EN BRABANDERSBROEDERS!Dit jaar, dat reeds zoo vele millioenen menschen van het juk der vreemde heerschappij bevrijd heeft, moet nog door uwe verlossing bekroond worden. Zij hangt geheel en al van u zelven af! Reeds nu beven de Franschen in uw midden, gelijk zij, eene maand geleden, in het midden der Hollanders beefden. Gering in getal, worden zij nog verzwakt door de bewustheid van hun- ne euveldaden, en van den algemeenen haat, dien zij zich op den hals hebben gehaald. Vrienden! Verklaart u eenparig voor ons, en gij zult ze zien vlugten, zoo gij hun het vlugten veroorlooft, en met overhaas- ting zullen zij den grond van het vrugtbare Belgiën ontruimen. Later zullen, zonder twijfel, de zegevierende legers van Pruis- sen, Rusland en Engeland in uw land rukken. Maar, zoudt gij de eer van Nederlands redding te hebben voltooid geheel en al aan vreemden afstaan? Zo gij zelve dadelyk de hand aan ’t werk slaat, ontelbaar zijn daarvan de voordeelen en het gevaar onbeduidend, om de verbijstering der Franschen. Gij bekomt dan, zonder eenig tijdverlies, uw vrijheid en onafhankelijkheid terug; den algemeenen vijand boezemt gij ontzag in, en de aan- rukkende legers vinden in u, wat zij in ons gevonden hebben, vrienden en bondgenoten; zij sparen uwe persoonen en bezittingen. Weg dan met de Conscriptie voor een afschuwelijken dwinge- land! Weg met de Droits Réunis! Weg met de Douaniers! De kreet Oranje Boven! is genoeg om hen allen te verjagen. Maar hebt gij hulp noodig, herinnert u onzen gemeenschap- pelijken oorsprong! Bedenkt, dat van Texel tot aan de Moezel, van Groningen tot aan Oostende slechts ééne en dezelfde natie woont, die, zo zij eene en dezelfde regering heeft, niets be- hoeft te vrezen; bedenkt, dat wij eenen Vorst hebben, op Ne- derlandschen grond geboren, bekend met de Nederlandsche taak en zeden, en wat nog meer zegt, beproefd door twintig jaren wederwaardigheden! Komt hem, komt ons te gemoet met de aanzienlijksten uit uw midden, die voorloopig het bestuur van ieder departement op zich moeten nemen. Kom ons te gemoet met die deugdzamen prelaten, die, jaren lang, zoo snood zijn onderdrukt geworden. Versterkt onze gelederen, en schaart u rondsom den standaart van Oranje! Wij, broeders, branden van begeerte, om uwe pogingen te ondersteunen. Vereenigd met de Hooge Bondgenooten, zullen wij de algemeene rust, de welvaart va nde Nederlandsche pro- vintiën en de herstelling van den Heilige Vader verzekeren.Te wapen dus, en Oranje Boven!
10	december	1899	De Boeren in Zuid-Afrika verslaan het leger van generaal Lord Methuen achtereenvolgens in Graspan, Benthout, Moderrivier en Magerfontein, waar zijn Schotse regimenten volledig ten onder gaan.
10	december	1911	De Franstalige Gentse auteur Maurice Maeterlinck ontvangt in Stockholm de Nobelprijs voor Literatuur.
10	december	1931	In Antwerpen overlijden van de Vlaamse, Franstalige dichter Max Elskamp. Zijn werk staat in het teken van het symbolisme. Hij verliet de katholieke kerk voor het boeddhisme.
11	december	1960	In mijn geboortedorp Kaaster speelt De Verbroedering uit Westouter, onder leiding van regisseur Flor Barbry “De Vier Jaargetijden” van Antoon Coolen.
12	december	1846	Tijdens een Kamerzitting over de armoede in Vlaanderen stelt een liberale volksvertegenwoordiger uit Bergen, J.D. Sigart, zich de vraag : “Zou het Vlaamse ras dan, zoals het Afrikaanse en het Amerikaanse ras, van een lagere orde zijn (dan het Waalse)?”
12	december	1883	Geboorte in Antwerpen van de Heel-Nederlandse historicus Leo van der Essen (1883-1963). In 1935 houdt hij een bekend gebleven lezing De historische verbondenheid der Nederlanden. Als in 1939 de Vereniging België-Nederland-Luxemburg wordt opgericht is Leo van der Essen er de eerste voorzitter van. Tegelijk is hij hoogleraar aan de KULeuven en secretaris-generaal van deze universiteit van 1930 tot 1961.
12	december	1943	Moord op de Bretoense voorman Yann Vari Perrot, vriend van Jean-Marie Gantois.
13	december	1472	In Sint-Omaars sluit Arnout van Gelre, hertog van Gelre en graaf van Zutphen, een overeenkomst met de Bourgondische hertog Filips de Goede. Arnout staat zijn bezittingen af voor driehonderdduizend goudguldens en erkent Filips tevens als erfgenaam. Daarmee wordt een volgende stap gezet naar de Nederlandse eenheid.
13	december	1580	Willem van Oranje biedt de Staten-Generaal zijn Apologie aan, die zijn verdediging inhoudt tegen zijn vogelvrijverklaring door de Spaanse koning. Op 17 december wordt beslist dat Oranje zijn Apologie mag laten drukken.
13	december	1815	Geboorte in Antwerpen van Jan Jacob Alfried de Laet, Vlaams letterkundige, arts en volksvertegenwoordiger en een van de belangrijkste voormannen van de beginnende Vlaamse Beweging. De Laet is lid van de Nederduitsche Bond, de Vlaamsgezinde spil van de Antwerpse Meetingpartij. In 1863 is hij de eerste volksvertegenwoordiger die in de Belgische Kamer de grondwettelijke eed in het Nederlands aflegt. Met De Laet evolueert de Vlaamse Beweging van een literaire naar een politieke beweging. Met zijn wetsvoorstel van 1876 ligt hij aan de basis van de tweede Belgische taalwet, naar hem de Wet De Laet genoemd, die het Nederlands in de administratie herstelt. Hij ligt begraven op de Sint-Fredegandus begraafplaats in Deurne.
13	december	1822	Koning Willem I van de Verenigde Nederlanden richt de Algemeene Nederlandsche Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt waaraan voor een groot deel de opbloei van de industrie in de Zuidelijke Nederlanden te danken is. In 1830 wordt deze vennootschap de beruchte Société Générale de Belgique. Zie verder op 17 december.
13	december	1889	In België wordt de eerste Wet op de arbeid van vrouwen en kinderen van kracht. Men kijkt zijn ogen uit als men leest wat nog wél was toegelaten: industriearbeid voor kinderen boven de 12 jaar; werkdag van 12 uur voor jongens van 12 tot 16 en meisjes van 12 tot 21; nachtarbeid voor jongens boven de 16 jaar…
13	december	1926	Overlijden in Leiden van de in Antwerpen geboren advocaat Maurits Josson. Hij was de eerste advocaat die een Nederlandse naamplaat op zijn deur aanbracht. Zijn eerste tussenkomst in het Nederlands voor een rechtbank werd gesanctioneerd met een schorsing van twee jaar! Van 1890 tot 1901 trok Josson naar Zuid-Afrika als vrijwilliger in het Boerenleger. Terug in Vlaanderen werd hij weer advocaat in Brussel en ijverde voor een onafhankelijke Vlaamse partij. Josson werd oprichter van de Vlaamse Landsbond, lid van de Raad van Vlaanderen en hoogleraar aan de vernederlandste universiteit te Gent. Hij is de schrijver van een merkwaardig werk Frankrijk, de eeuwenoude vijand van Vlaanderen en Wallonië (1913) en van een nog steeds actuele De Belgische Omwenteling van 1830 in drie delen (1930).
14	december	855	Volkwin, bastaardzoon van Karel Martel en Erkesinde, neef van Karel de Grote en bisschop van Terwaan, sterft in Ekelsbeke (Frans-Vlaanderen).
14	december	1580	De Apologie van Willem van Oranje wordt in de Staten-Generaal voorgelezen. Het is een scherpe aanklacht tegen de politiek van Filips II en het Spaanse bezettingsregime.
15	december	1531	Overlijden in Antwerpen van Rombout II Keldermans, beroemde telg van een Mechels geslacht van bouwkundigen. Op zijn naam staan o.m. de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen, het Markiezenhof in Bergen-op-Zoom, het stadhuis van Gent, het kasteel Vredenburg in Utrecht enz. Hij was ook de persoonlijke architect van keizer Karel V, door wie hij in 1516 in de adelstand werd verheven.
15	december	1598	Overlijden in Leiden van Filips van Marnix van St.-Aldegonde, auteur van het Wilhelmus, het Nederlandse volkslied, en theoreticus van de nationale opstand tegen Spanje.
15	december	1610	Geboorte in Antwerpen van de schilder David Teniers. Hij liet honderden schilderijen na, vooral taferelen uit het Brabantse en Vlaamse boerenleven, zoals zijn Vlaamse Kermis.
15	december	1766	Geboorte in Westerlo van Emmanuel van Gansen, leider van de Boerenkrijg in de Kempen en omstreken. Tijdens het beleg van Diest liep hij ernstige verwondingen op waardoor hij bij de ontruiming van de stad moest achterblijven. Om te ontsnappen ensceneerde hij zijn eigen begrafenis, zodat de Fransen zouden denken dat hij gesneuveld was. Zijn manschappen vulden een kist met stenen en lieten die op het kerkhof begraven. Eens voldoende hersteld , werd Van Gansen in een grote ton per kar Diest uitgesmokkeld, waarna hij onderdook.
15	december	1792	De Franse Conventie verordent de aanhechting van de Nederlanden bij Frankrijk. Dit decreet komt feitelijk neer op de vestiging van een militaire dictatuur.
15	december	1887	Geboorte in Dordrecht van de bekende Nederlandse historicus Pieter Geyl, hoogleraar te Utrecht en onder meer befaamd als schrijver van De geschiedenis van de Nederlandse stam. Met dit werk werd zowel de Nederlandse als de Belgische etatistische propagangdageschiedschrijving doorbroken ten voordele van een wetenschappelijke, Heel-Nederlandse aanpak.
16	december	1813	De jonge boer Louis Fruchart roept op de markt van Stegeren (Estaires) op tot verzet tegen Napoléon. Op zijn hoed staat geschreven “Je combat pour Louis XVII“. Dit is het begin van een echte “Vlaamse Vendée”, die Fruchart zal aanvoeren doorheen de Franse Nederlanden en volhouden tot aan de ondergang van Napoleon in 1815. Louis Fruchart, die door zijn medestanders “Louis XVII” wordt genoemd, slaagt erin tot 50.000 opstandelingen onder zijn banier te verenigen, meestal jongeren die zich verzetten tegen gedwongen dienstneming in het napoleontische leger. Fruchart houdt zijn Vlaamse verzetsbeweging bijeen door een merkwaardige discipline. Eén van zijn laatste wapenfeiten is de doorbraak na Waterloo tot Dollens en Montdidier, samen met 1.200 Russische, Saksische en Württembergse ruiters onder bevel van de Baltische baron Frederik von Geismar. Hierdoor wordt voor de geallieerde legers de weg naar Parijs geopend. Bij de restauratie van de monarchie beloont Lodewijk XVIII Fruchart en benoemt hem tot kapitein van zijn lijfwacht.
16	december	1838	Slag bij Bloedrivier: de Boerengeneraal Andries Pretorius verslaat de Zoeloes verpletterend en wreekt zo de dood van zijn voorganger Piet Retief die was vermoord op last van Zoeloekoning Dingaan. De stad Pretoria, gesticht in 1855 en nog steeds bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika, werd genoemd naar Andries Pretorius.
16	december	1901	In Hazebroek (Frans-Vlaanderen) voeren de Zuid-Afrikanen J.H. Louw, veldkornet, en C. Plokhooy artillerieofficier in het Boerenleger, het woord in het Afrikaans, in aanwezigheid van priester en volksvertegenwoordiger Jules Lemire.
16	december	1944	Begin van het Von Rundstedt-offensief in de Ardennen.
16	december	1944	Een V2-raket valt op de Antwerpse cinema Rex. Men telt 567 doden.
17	december	1772	Geboorte in Bonn van Ludwig van Beethoven uit een Mechelse familie.
17	december	1877	In Brussel overlijden van de Franstalige publicist en politiek essayist Lucien Jottrand. Hij ijverde voor het algemeen stemrecht, voor de decentralisatie van België en voor de rechten van de Vlamingen. Hij omschreef zichzelf als een “Nederlandse Waal” en pleitte voor een federaal Nederlands rijk dat ook Walen en Luxemburgers zou omvatten. Hij was in Genappe geboren in 1804.
17	december	1908	Overlijden in Winnezeele van de Frans-Vlaamse volksverteller Fideel Roussez (geboren in Hazebroek in 1935), bijgenaamd de Verteller van Winnezeele. Verschillende van deze verhalen, door Roussez rond 1855 genoteerd van een boomzager uit Hazebroek, werden door Gustaaf Lamerant overgeschreven en in 1909 bij Standaard boekhandel uitgegeven onder de titel Vlaamsche wondervertellingen uit Fransch-Vlaanderen.
17	december	1917	In Merkem sneuvelt Renaat de Rudder, Vlaamse voorman aan het IJzerfront. Hij ligt begraven in de crypte onder de IJzertoren.
17	december	1987	Overlijden van de Frans-Vlaamse schrijfster Marguerite Yourcenar (geboren Cleenewerck de Crayencour) op het eiland Mount Desert in de Verenigde Staten.
17	december	1989	Roemloos einde van de Société Générale de Belgique. De bankpoot Generale Bank, zal het via diversie fusies en herschikkingen van het aandeelhouderschap nog uitzingen tot 2009 en dan worden opgeslokt door de Franse BNP Paribas.
18	december	1310	De koning van Engeland dringt er bij de burgemeester en de sherrifs van Londen op aan dat ze hun handel vooral op Antwerpen zouden richten.
18	december	1910	In Antwerpen betoging met toespraken van de “drie kraaiende hanen (de socialist Huysmans, de katholiek Van Cauwelaert, en de liberaal Franck) ten gunste van de vernederlandsing van de Gentse universiteit.
19	december	1722	Stichting van de Koninklijke en Keizerlijke Compagnie van Indië, genaamd “Compagnie van Oostende” door Karel VI. Het is een eerste poging van de Zuidelijke Nederlanden om deel te nemen aan de winstgevende handel op Indië en Afrika.
19	december	1798	Overlijden van de auteur, boekhandelaar en uitgever Charles Joseph Panckoucke, afkomstig uit Rijsel in Frans-Vlaanderen. Hij was de uitgever van het maandblad Annonces et affiches pour les Pays-Bas français en, in Parijs, van het eerste Franse staatsblad (Journal Officiel) alsook van Tableau encyclopédique et méthodique des trois règnes de la nature, een rijk geïllustreerde encyclopedie van planten, dieren en mineralen.
19	december	1996	Vanuit Temse vaart De Navigator de Schelde af. Dit is top op heden het laatste grote schip dat door een Vlaamse scheepswerf werd gebouwd.
20	december	1830	In Londen erkennen de grote mogendheden de scheiding tussen Nederland en “België”. Luxemburg zal nog jaren een twistappel blijven.
20	december	1858	Op Java geboorte van de Nederlandse schilder Jan Toorop, belangrijkste Nederlandse kunstschilder van het symbolisme en de Jugendstil. Hij studeerde in Amsterdam en Brussel en vestigde zich aanvankelijk te Machelen. In de Amsterdamse Beurs van Berlage zijn nog vele muurschilderingen van hem te zien.
20	december	1914	In de gevangenis van Pretoria wordt Jopie Fourie door de Engelsen terechtgesteld. Als overtuigd Zuid-Afrikaans nationalist kwam hij in opstand tegen de Engelsen, maar werd door hen gevangen genomen. Zijn laatste woorden: “Jullie moeten niet in mijn gezicht schieten, mijn Zuid-Afrikaans hart is groot genoeg”.
21	december	1878	In Antwerpen overlijden van Maximilien de Hénin-Liétard, graaf van Boussu, stadhouder van Holland en Zeeland, in dienst van de Spanjaarden onder Alva. Gevangen genomen door de Geuzen, werd hij in 1576 vrijgelaten: in feite werd hij geruild tegen Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, die bij de Spanjaarden gevangen zat. Hierna koos hij verrassend de kant van Willem van Oranje en verdedigde o.m. de stad Brussel tegen de Spanjaarden.
21	december	1988	Overlijden van de Nederlandse etholoog Nikolaas Tinbergen, een van de grondleggers van de gedragswetenschap. Hij kreeg in 1973 de Nobelprijs voor fysiologie en geneeskunde, samen met Konrad Lorenz en Karl von Frisch.
21	december	1990	De laatste kolen worden bovengehaald in de mijnen van Oignies bij Lens (Frans-Vlaanderen). De eerste kolen in de regio werden er ontdekt op 7 juni 1842 tijdens het boren van een artesische put door ingenieur Louis-Georges Mulot.
22	december	1456	Vrede van Sint-Truiden, waardoor Filips de Goede wordt aangesteld tot erfelijk voogd over het prinsbisdom Luik. Een verdere stap naar de eenmaking van de Nederlanden door de hertogen van Bourgondië.
22	december	1577	De burgers van Brussel herinneren de Staten-Generaal er aan dat het Hertogdom Brabant het eerste is van al onze provincies en dat hun stad dé leidende stad is.
22	december	1808	In Wenen worden voor de eerste maal de 5e en 6e symfonieën van Beethoven uitgevoerd.
22	december	1917	De Raad van Vlaanderen roept in Brussel de politieke zelfstandigheid van Vlaanderen uit.
22	december	1930	Conventie van Oslo tussen de Belgisch-Luxemburgse Unie, Nederland en de Scandinavische landen. De eerste realistische poging in het Interbellum om te komen tot Europese samenwerking.
22	december	1946	Het gerechtelijke dossier aangelegd tegen de schrijver Felix Timmermans wordt door de krijgsraad te Mechelen zonder gevolg afgesloten mede dankzij de tussenkomst van de socialistische voorman Kamiel Huysmans.
22	december	1971	Overlijden van de bekende Nederlands auteur Godfried Bomans, goede kenner van de Zuidelijke Nederlanden.
22	december	1993	Het water van Maas en Rijn stijgt tot een recordhoogte. In Limburg en in delen van Noord-Brabant en Gelderland staan grote gebieden onder water en worden ca. 10.000 mensen geëvacueerd.
23	december	1832	De Nederlandse generaal David Hendrik baron Chassé verlaat het Antwerpse Zuiderkasteel meer dan twee jaar na de Belgische onafhankelijkheid. Uiteindelijk had men het Franse leger nodig om met een tienvoudige overmacht na 24 dagen beleg Chassé tot overgave te dwingen.
23	december	1914	Kerstbestand tijdens de eerste wereldoorlog. Ondanks de achterdocht van de officieren staken de soldaten geleidelijk aan de vijandelijkheden. Meestal op initiatief van de Duitsers ontmoeten ze elkaar in het niemandsland en wisselen sigaretten, drank,voedsel of uniformknopen uit. Op verschillende plaatsen worden zelfs voetbalwedstrijden gehouden.
24	december	1489	Overlijden in Valencijn van Simon Marmion, “de prins der miniaturisten”. Hij vervaardigde o.a. boeken voor Filips de Goede en ook het retabel van de Sint-Bertinuslegende in de abdij van Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen).
24	december	1605	Wenzel Cobergher wordt aangesteld tot hofarchitect-ingenieur van de aartshertogen Albrecht en Isabella. Hij is de grondlegger van de “Bergen van Barmhartigheid” (lommerds) en laat in de Nederlanden vijftien van deze instellingen bouwen. Als waterbouwkundig ingenieur realiseert hij de moeilijke drooglegging van De Moeren, een gebied van 3500 hectaren tussen Adinkerke, Hondschoote en St.-Winoksbergen (Frans-Vlaanderen).
25	december	428	Volgens de officiële geschiedschrijving vallen de Franken o.l.v. hun legeraanvoerder Chlodio het Romeinse Rijk binnen en beginnen aan hun opmars naar de Somme. De eerste steden die ze veroveren zijn Doornik en Kamerijk (Frans-Vlaanderen).
25	december	800	Karel de Grote, koning der Franken, wordt door paus Leo III gekroond tot keizer van het West-Romeinse Rijk waardoor de Rijksgedachte in Europese zin tot bloei zal komen.
25	december	1100	Boudewijn van Bonen wordt gekroond tot eerste Frankische koning van Jerusalem.
25	december	1419	Hertog Filips de Goede, op bezoek bij alle Vlaamse steden om geld en manschappen te vergaren voor zijn strijd tegen de Franse koning, wordt in Rijsel (Frans-Vlaanderen) enthousiast onthaald.
26	december	838	In Friesland en een groot deel van noordwest Nederland zet een springvloed het land volledig onder water. Alleen de toppen van de duinen blijven boven de golven uitsteken.
26	december	1302	Te Waten aan de Aa (Frans-Vlaanderen) biedt Diederik van Hondschote, met 6.000 soldaten, gesteund door 140 ruiters, zegevierend het hoofd aan het leger van de Franse koning Filips de Schone en slaat diens aanval op Vlaanderen af.
26	december	1615	Willem Corneliszoon Schouten en Jacob Lemaire uit Doornik, bevelvoerder van de “Concorde”, ontdekken de Kaap Hoorn, het zuidelijkste punt van Zuid-Amerika. Schouten noemde de kaap naar zijn geboorteplaats, de stad Hoorn in West-Friesland.
27	december		Sint-Jansminne. Vroeger volksgebruik dat tot in de Tweede Wereldoorlog nog bestond in Simpelveld, Mechelen, Vijlen, Munstergeleen en Oorsbeek. Het volk dronk ter zijde van het altaar of aan de communiebank een beker met gewijde wijn. Oorspronkelijk een offerdrank ter ere van Wodan die ook bestond in Beieren, Tirol en Oostenrijk.
27	december	1253	Na een reis van zowat 11.000 km komt Willem van Rubroeck bij de Grote Kan van Mongolië aan. Van Rubroeck was een Vlaamse franciscaan, afkomstig uit het dorp Rubroek in Frans-Vlaanderen.
27	december	1409	De zorg over de Franse troonopvolger wordt aan hertog Jan zonder Vrees toevertrouwd. Kort daarop doet de Franse koning troonafstand en bevestigt de Bourgondische hertog zijn opperste macht.
27	december	1712	Geboorte in Antwerpen van Lodewijk van Beethoven, grootvader van de toekomstige componist.
27	december	1949	De Nederlandse koningin Juliana proclameert de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië onder de nieuwe naam Indonesia.
28	december	1445	Filips de Goede verleent de stad Oostende de toelating om een haven te bouwen, ten westen van de stad.
28	december	1702	Overlijden in Haarlem van de Nederlandse kunstschilder Richard Brakenburg, genreschilder in de voetsporen van Jan Steen. Hij was ook bekend als portretschilder en als dichter.
29	december	1443	De hertog van Saksen doet afstand van zijn rechten op Luxemburg ten voordele van Filips de Goede. Zo komt Luxemburg bij de Nederlanden.
29	december	1810	In Frans-Vlaanderen mogen de Nederlandstalige bladen niet meer verschijnen zonder een begeleidende Franse vertaling.
29	december	1832	De Zwitserse kolonel Nicolaas De Sumoens, die zich vrijwillig bij het Nederlands leger had gemeld om de vesting Antwerpen tegen een Franse overmacht te helpen verdedigen, sneuvelt op 42 jaar leeftijd. Zijn grafmonument, met afbeelding van de citadel van Antwerpen, is nog steeds te bewonderen op de algemene begraafplaats in Den Haag.
29	december	1894	Guido Gezelle noteert: Als de Fransch niet mee en neemt, ’t dunkt hem dat hij iets vergeten heeft.
30	december	1883	Geboorte in Edegem van de Vlaamse schrijfster Marie Gevers die vooral in het Frans publiceerde over het plattelandsleven in Vlaanderen. Haar eerste boek La Comtesse des digues betekende voor haar de doorbraak in Frankrijk. Volgens de Franse criticus Charles Vildrac was Marie Gevers “de tous les poètes flamands (…) celui qui possède au plus haut degré le sentiment de la nature et l’amour du terroir“. Zij vertaalde ook Nederlandse literatuur in het Frans, zo Hollands Glorie van Jan de Hartog.
30	december	1975	Goedkeuring van de wet die het aantal Belgische gemeenten van 2359 tot 596 reduceert. In 1983 zal dit aantal nog verder dalen tot 589 door de fusie van de zeven voorsteden met Antwerpen.
31	december	1514	Geboorte in Brussel van Andries van Wesel, bekend als Vesalius, hoogleraar, lijfarts van keizer Karel V en een der grondleggers van de anatomie en van de moderne heelkunde. Hij sterft als schipbreukeling op het Griekse eiland Zakynthos (Zante).
31	december	1564	Willem van Oranje verklaart in de Raad van State : “Ik kan niet goedkeuren dat vorsten over het geweten van hun onderdanen willen heersen en hen de vrijheid van geloof en godsdienst ontnemen.”
31	december	1687	De Voorschote, het eerste schip dat Franse Hugenoten naar Zuid-Afrika brengt, vertrekt uit Nederland met aan boord de families Marais, Fouché, Malherbe en Le Roux.
31	december	1838	Uitgave in Antwerpen van het boek De Leeuw van Vlaanderen van Hendrik Conscience.
31	december	1869	Geboorte van Henri Matisse in Le Cateau-Cambrésis (Frans-Vlaanderen). In weerwil van zijn ontwerp van het decor van de Chapelle du Rosaire de Vence, een heiden.
31	december	1949	In Frankrijk wordt en ontwerp van wet ten gunste van de regionale talen aangenomen, ingediend door enkele communistische volksvertegenwoordigers. Maar een beetje later worden het Duits en het Vlaams uitgesloten. De bevoegde minister geeft als reden: “qu’il refuse à admettre la perspective de quelque enseignement que ce fût d’idiomes qui représentent des cultures traditionnellement hostiles à la nôtre“. Alleen de vertegenwoordigers van de Elzas en van Lotharingen protesteren.

Gepubliceerd

01.12.2010