De schat van koning Childeric

Op 27 mei 1653  wordt in Doornik een merkwaardige vondst gedaan: bij  de afbraak van een huis in de buurt van de  Sint-Brixiuskerk botst men toevallig op een schat in een onbekend graf.

Jean-Jacques Chifflet, bekende arts en archeoloog, wordt erbij geroepen. Dankzij het rijk geïllustreerd boek dat hij  erover schrijft zijn we goed gedocumenteerd over deze vondst. Zijn  boek, uitgegeven in Antwerpen, is volgens Jan Lampo “een van de allereerste ‘wetenschappelijke’ opgravingverslagen” uit de geschiedenis.

Een heidens graf

Naast een complete wapenuitrusting met zwaard, messen , werpbijl, speer en schild ontdekt men ook een ware schat aan munten en juwelen.  Wat  de aandacht trekt is  een driehonderdtal in goud vervaardigde versieringen in de vorm van een insect, de verslagen uit die tijd spreken van ‘bijen’. Driehonderd gouden ‘bijen’ dus, die de mantel van de overledene hebben gesierd. Het kan niet anders  of hier moet een bijzonder iemand begraven zijn.

Midden  deze schat ligt een skelet met daarnaast een gouden ring versierd met de beeltenis van een langharige man met wapenuitrusting,  en waarop de tekst Childerici regis  is gegraveerd.

21 paardenoffers alsook een gouden ossenkop met zonnemotief, symbool voor de Germaanse god Thor, duiden aan dat het om een heidens graf gaat.

De ring van koning Childeric

 Childerici regis : ‘dit is de ring van koning Childeric’. Wat een vondst! Het is niets minder dan het graf van Childeric I, koning van de salische Franken, (ca 436-481) dat men heeft blootgelegd.

De grootvader van koning Childeric, Chlodio (? – ca 448), had rond 430 Doornik als residentiestad gekozen. De zoon van Chlodio, Merovech (? –  ca 458), vader van Childeric, was de stichter  van de Merovingen, de  koninklijke Frankische dynastie  die naar hem werd genoemd.  Het koninklijk domein met het koninklijk paleis, het zgn. Tornacense palatium, waar het graf van Childeric zich ooit bevond,  moet dus in de wijk rond de Sint-Brixiuskerk, het zgn. quartier Saint Brice, hebben gestaan.

De zoon van koning  Childeric, Chlodovech (ca 466-511), beter bekend als de machtige Frankische koning Clovis, zal later de hoofdstad van zijn rijk van Doornik naar Parijs verhuizen.

Geroofd en weggegooid

Bij deze belangrijke ontdekking loopt een en ander fout. Men vermoedt dat  een deel van de schat in de zakken van de plaatselijke bevolking verdween. De belangrijkste stukken werden  evenwel door de gouverneur van de Nederlanden aan de Oostenrijkse keizer gestuurd. De schat wordt vervolgens  aan de Franse koning Lodewijk XIV geschonken en komt zo in Franse handen terecht.

Later, in 1831  wordt ze in Parijs geroofd en door de vluchtende dieven  in  de Seine geworpen.

Over bijen, boomkrekels en nachtvlinders

De gouden insecten op de mantel van koning Childeric werden  door een vergissing van Chifflet eeuwenlang als ‘bijen’ aanzien. Bijen als symbool van  onsterfelijkheid.

Op de tekeningen  die van de schat van koning Childeric gemaakt zijn  (zie illustraties)  herken ik  evenwel  geen ‘bij’ maar eerder een nachtvlinder of mot. Sommige auteurs hebben het over een boomkrekel en kennen aan dit insect trouwens dezelfde symboliek toe als aan de bijen.

Napoleon

Dezelfde vergissing begaat een paar eeuwen later keizer Napoleon als hij zich  door de met gouden ‘bijen’  versierde mantel van koning Childeric voor zijn  keizerlijke mantel laat inspireren. Hier ligt ook de oorsprong van de bij op het keizerlijk wapenschild.  

Al bij de kroning zat de mot in de mantel van Napoleon.

14.04.2014