WIDOPEDIA
Een blog over Frans-Vlaanderen, de Nederlanden en Europa
Wido Bourel

Meest recente berichten
Archieven
Kernwoorden

Ierse taal

Leger bewaakt Ierse taal

In Ierland is er nog een toekomst voor de Ierse taal

Lees dit artikel ook op Doorbraak: https://doorbraak.be/leger-bewaakt-ierse-taal/

Alain Walenne woont in Rijsel waar hij zich inzet voor Frans-Vlaanderen en de minderheidsculturen in Frankrijk. Hij is ook een uitstekende kenner van Ierland. Een gesprek met een Frans-Vlaming over Ierland en de Ierse taal.

Hoe kwam je als Rijselnaar in contact met Ierland?
Alain Walenne: ‘Een van onze dochters studeerde in Dublin. Ze leerde daar een Ierse studiegenoot kennen, nu haar echtgenoot. Met hun drie kinderen wonen ze in de streek van het Wicklowgebergte, ten zuiden van Dublin. Een mooie, landelijke streek, met kleine, gezellige maar drukke steden waar het sociaal contact sterk is’.

Taal van de bezetter

In Vlaanderen werd de verfransing ongedaan gemaakt, maar de onafhankelijkheid blijft een droom. Ierland werd wel onafhankelijk, maar bleef de taal van de bezetter spreken. Hoe kan dat?
‘Op het eerste zicht lijkt dit een nederlaag voor Ierland, na bijna een eeuw onafhankelijkheid. De verklaring is simpel: vier eeuwen Engelse bezetting met een economische (in beslagname van de gronden), een religieuze (Engelsen zijn protestant) en een taalkundige kolonisatie. Het Iers is een eeuwenoude taal die haar wortels heeft in het Gaelic, de taal van de Kelten. Maar de Engelse machthebbers hebben de verengelsing veralgemeend. De Ierse taal werd weggeduwd tot in de arme, landelijke graafschappen in het westen’.

Elders wordt het Iers verstaan, maar weinig gesproken

Waar spreekt men nog Iers?
‘In verspreide landelijke gebieden, “gaeltachtai” genoemd. Ze bevinden zich in de streken Donegal, Connemara, Mayo, Munster. Daar is de communicatietaal Iers. Elders wordt het Iers verstaan, maar weinig gesproken. Op “militante” families na waarvan het cultureel activisme als positief wordt ervaren door de gemeenschap.’

‘Volgens een recente enquête van het Iers nationaal dagblad Irish Examiner (13 januari) blijkt dat 1,5 miljoen Ieren verklaren zich vlot in het Iers uit te drukken. Dat is 28% van de Ierse bevolking. Deze cijfers klinken nogal optimistisch, maar een enquête geeft het spontaan antwoord van mensen weer. De situatie in Noord-Ierland is beduidend slechter met amper 12% Ierssprekenden’.

Promotie van het Iers

Is er sprake van een actieve promotie van de Ierse taal door de Ierse regering?
‘Zeer zeker. De Ierse grondwet zegt dat het Iers de eerste officiële taal van de Republiek is. In Noord-Ierland is het enkel een communautaire taal. In Ierland wordt de volledige tweetaligheid Iers/Engels toegepast in de officiële sfeer. Bijna alle ministers in de Ierse regering spreken Iers. En de kennis van de taal is een must voor wie ambtenaar wil worden.’

In alle scholen is het onderwijs van het Iers verplicht

‘In alle scholen is het onderwijs van het Iers verplicht. De meeste Engelstalige Ieren hebben dus een kennis van de Ierse taal. Ze kunnen de taal min of meer spreken, of in elk geval verstaan. Er zijn ook scholen die volledig tweetalig zijn. Dat betekent dat 50% van de lessen in het Iers wordt gegeven.’

‘De Ierse Republiek ondersteunt de zenders die doorlopend in het Iers uitzenden. Het gaat om twee TV-omroepen en vijf radiozenders. Maar ook de andere TV omroepen en bijna alle radiozenders bieden hun luisteraars zendtijd in de Ierse taal’.

Het leger voorop

Je gaf me ook het voorbeeld van het Ierse leger?
‘Jazeker. Na zijn ingenieursstudies volgt mijn kleinzoon een opleiding in de Kadettenschool van Kildare. Hij is vol lof over het gebruik van de Ierse taal in het leger.’

‘Het leger van de Ierse Republiek (Irish Defence Force / Óglaigh na hÉireann) is een klein leger. Het gaat om 10.000 militairen en evenveel reservisten voor een totale bevolking van ongeveer 5,17 miljoen inwoners. Het is voornamelijk een landmacht, die wordt ingezet voor de ordehandhaving, ook in buitenlandse conflicten (Tsjaad, Mali, Libanon). Ze ondersteunt ook de Ierse politie. Op zee en in de lucht is ze symbolisch aanwezig met een duizendtal manschappen. Ze bieden ondersteuning aan de landmacht, en ook om de visserij te controleren’.

Wat is de situatie van de Ierse taal in het leger?
‘Voor wie niet vertrouwd is met het dagelijkse leven in een opleidingscentrum valt het gebruik van de Ierse taal onmiddellijk op. Alle communicatie met en door de officieren gebeurt uitsluitend in het Iers: de orders, de inspecties, de parades, de speeches enz. Kortom, alles wat officieel is. Het Engels wordt enkel gebruikt tijdens de oefeningen en de maneuvers op het terrein. Dus alles wat operationeel en vluchtig is’.

Het Iers in het leger wordt dus verplicht, al is het niet de moedertaal van de grote meerderheid

Wat is daar buitengewoon aan?
‘Je moet je voorstellen dat het Iers tegenwoordig door amper 11% van de bevolking wordt gebruikt. Vergelijk dit percentage met de 28% van de bevolking die, n.a.v. de enquête van de krant Irish Examiner, verklaart het redelijk tot vlot te kunnen spreken. Het Iers in het leger wordt dus verplicht, al is het niet de moedertaal van de grote meerderheid’.

Hoe wordt dit door de aspiranten onthaald?
‘Heel positief blijkbaar. Iedereen vindt dat niet minder dan normaal’.

Bewaker van de Ierse nationale taal

De Ierse Republiek is dus zeer proactief voor de Ierse taal: het leger als voorbeeld?
‘Natuurlijk is de Engelse taal overal aanwezig: in de economie, de cultuur, voor de sociale contacten. Maar het Iers staat op gelijke voet met het Engels in het publiek domein: de bewegwijzeringen op de openbare weg, in de stations, de vlieghavens, de administratie. In Dublin, op de bus, wordt de volgende halte telkens ook in het Iers afgeroepen.’

Na eeuwen taalonderdrukking dient het leger als bewaker van de Ierse nationale taal

‘In het leger gaat men nog verder en heeft de Ierse taal voorrang. Na eeuwen taalonderdrukking dient het leger als bewaker van de Ierse nationale taal. Ze geeft het Iers de status van ‘heilige taal’. Een beetje zoals het Latijn vroeger in Europa, of het Hebreeuws in Israël. De wil van het leger om taal en identiteit te bewaken heeft te maken met haar oprichting in 1922. Ze moest zich toen onderscheiden van de vijand. Het leger wil hiermee ook de Ieren gedenken die gevallen zijn voor de onafhankelijkheid van Ierland.’

Heeft de Irish Examiner gelijk te stellen dat de Ierse taal in de lift zit?
‘De strijd met een wereldtaal als het Engels is ongelijk maar er is zeker nog een plaats voor de Ierse taal!’

Alain Walenne, Ik dank je voor dit gesprek.

Gepubliceerd

06.02.2021

Kernwoorden
Reacties
Koen Declerck
17.03.2024 - 16:33

weer iets bijgeleerd, vooral dat van het leger. positief ! het Iers is toch veel meer dan de Gaeltacht,

Beantwoorden