Over staken: je klasse niet en wel verraden

Mijn vader, die helaas niet meer bij ons is, werkte als treinwisselwachter bij de Franse spoorwegen. Maar diep van binnen bleef hij de arbeider die hij in zijn jeugd was. “Je klasse verraadt je niet,” herhaalde hij vaak. Zo bleef hij zijn leven lang een overtuigd socialist, een echte, die geen vertrouwen had in de huidige salon- en universiteitssocialisten. Tegen het einde van zijn leven had hij, net als veel van zijn kameraden, ‘kaviaarlinks’ definitief de rug toegekeerd. In vrede met zijn geweten zocht hij de andere politieke pool op.

Bij de Franse spoorwegen waren de vakbonden de ware machthebbers. De communistische CGT, waar mijn vader bij was aangesloten, vormde het onbetwiste bastion van de macht. In die tijd was het een indrukwekkend goed geoliede machine die met een simpele vingerknip het land kon verlammen.

Thuis heb ik talloze discussies meegemaakt over de rechten van de arbeidersklasse en het staken. Daarbij hoorde ook een retoriek over plichten. Er bestond toen nog een ethiek van de arbeid, een vorm van plichtsbewustzijn die deze militanten evenzeer konden uitstralen.

Als ik terugdenk aan die tijd, realiseer ik me dat de sociale strijd mijn eerste lessen in politieke opvoeding vormde. Mijn vader schreef soms mee aan de pamfletten van de plaatselijke vakbondsafdeling, en ik mocht de teksten nalezen op fouten. Op den duur had ik de vakbondsdialectiek eigen gemaakt en mocht ik verbeteringen voorstellen. Vader leerde me dat elk pamflet moest eindigen met de zin: “Wij zullen strijden tot het einde.”

Op een stakingsdag, wat regelmatig voorkwam, mocht ik als kind mee de stakersposten in Duinkerke bemannen. Ik hielp met het aanbrengen van paletten en het zagen van hout om een vuurtje te stoken in een ton. Ook genoot ik van een snoepje of koekje van de kameraden en schudde ik stevig de hand van de stoere mannen voor één dag. De organisatie was onberispelijk: Jan bakte de worsten, en Pieter bracht een grote pot mosterd mee.

Onder de Vlaamse kameraden werd er stevig in het Frans-Vlaams gediscussieerd. Verschillende spoorwegwerkers kwamen uit de streek tussen Wormhout en Hazebroek. Ik herinner me nog dat mijn vader in het seinhuis van de Zeven Planeten in Koudekerke de luidsprekers gebruikte, die over veertig sporen heen weergalmden, om in het Frans-Vlaams het einde van de stakingsdag aan te kondigen.

Dit verhaal kon niet eeuwig duren. Op een dag kwam ik in ons dorp een andere spoorwegman tegen. In plaats van hem te groeten met “goeie dag,” vroeg ik: “En nog eens aan het staken, zeker?” De man, een vriend van mijn vader, besloot onmiddellijk om hem op te zoeken om zijn beklag te doen.

Ik werd geroepen en moest me bij de kameraad van dienst verontschuldigen. Uiteraard weigerde ik, en zo kwam er een einde aan mijn begrip voor stakingen en stakers. Salvador Dalí schreef ooit: “Je moet altijd je klasse verraden.” En hij voegde er, even provocerend aan toe: “Vandaag ben ik een aristocraat.”

14.02.2025