‘De Elzas moet onafhankelijk worden!’

Een theatermaker over politiek, taal en cultuur in de Elzas (deel 2)

Lees dit artikel ook op Doorbraak: https://doorbraak.be/de-elzas-moet-onafhankelijk-worden/

In een vorig artikel sprak ik met Joseph Schmittbiel over taal en cultuur in de Elzas. Ons gesprek gaat verder over politiek en Europa.

Bent u actief binnen de Elzasissche Beweging?

‘Ik ben geen lid van een partij als u dat bedoelt. Maar ik sympathiseer met de autonomistische partij Unser Land. Het irriteert me mateloos dat vele Elzassers bang zijn om openlijk te zeggen wat ze denken. Zoiets als: “In de grond ga ik akkoord met u maar ik ga niet in het openbaar zeggen dat ik een autonomist ben. Ik zwijg liever dan mijn voordelen te verliezen”. Daarom heb ik ook in 2013 mijn eigen blog opgericht hewwemi.net.’

Wat betekent hewwemi?

‘In het Elzassisch wil dat zeggen “hou me niet tegen” (om mijn mening te zeggen). Ik ben er mee gestart toen de Franse regering de superregio Grand Est oprichtte. Een bureaucratische beslissing genomen in Parijs om de Elzas definitief te doen verdwijnen. Er volgde heel wat protest, helaas niet genoeg om ze tegen te houden. Aan mijn blog hou ik wel heel wat nieuwe contacten over. Het valt me op dat het idee van een onafhankelijke Elzas niet dood is.’

Een vicieuze cirkel

Hoe sterk is een partij als Unser land?

‘De doodzonde van de Elzassische beweging vandaag is haar verdeeldheid. Parijs heeft gewoon alles in handen: de prefecten, de verkiezingen. Echte oppositie voeren wordt onmogelijk gemaakt.

Een partij als Unser land komt, door het meerderheidsstelsel, niet aan verkozenen. Gevolg: er is geen budget, geen secretariaat, geen organisatie. De zuivere Elzassische politieke strijd werkt met vrijwilligers en met stoten, als een gelegenheid zich voordoet. Hierdoor mist hij kansen om te scoren. Een voorbeeld: We hebben de opstand van de Gele Hesjes compleet aan ons voorbij laten gaan. Hun politieke vertegenwoordigers worden als paria’s aanzien door de traditionele media en graag in extreemrechtse hoek geduwd.

Veel van mijn vrienden dansen zo naar de pijpen van de traditionele partijen

De culturele verenigingen die van overheidssubsidies leven zijn per definitie niet solidair met de politieke beweging. De traditionele politici moeten maar de indruk geven dat ze “iets” uitdelen. Twee centen en wat kruimels voor de Elzassiche taal of cultuur en ze krijgen een stem en een nieuw mandaat. Veel van mijn vrienden dansen zo naar de pijpen van de traditionele partijen, het is een vicieuze cirkel, tot groot jolijt van Parijs. Er is veel goede wil in de beweging maar nog meer machteloosheid.’

Wat zijn de voornaamste eisen van de Elzassische beweging?

‘Om het simpel te houden: de culturele beweging wil de taal redden; de politieke beweging wil meer autonomie en verklaart, terecht, dat autonomie het enige middel is om de taal te redden.

Het meest recente protest van grote omvang was de strijd, vanaf 2014, tegen de oprichting van de superregio Grand Est. Die Grand Est is een fusie van de Elzas en Lotharingen met de regio Champagne-Ardenne. Dit werd op een zomerse avond beslist in Parijs door een veertigtal volksvertegenwoordigers, de meesten socialisten, tegen het advies in van de plaatselijke mandatarissen. Sommige van deze mandatarissen hebben nadien snel kazak gedraaid, zoals Jean Rottner, de burgemeester van Mühlhausen. In oktober 2014 verzamelde hij 50.000 handtekeningen, waaronder de mijne, tegen de superregio. Kort daarop liet Rottner zich benoemen tot voorzitter van de regio Grand Est. Maar de Elzassers mogen niet zeggen dat hij een verrader is, vindt hij.’

Lege doos

De naam Elzas verdwijnt toch niet helemaal? 

‘In een poging het protest in te dijken hebben de Parijse technocraten een zgn. Collectivité européenne d’Alsace bedacht, binnen de Grand Est natuurlijk. Dat onding zal in 2021 in het leven worden geroepen. Het geeft de valse indruk dat de naam Elzas verder leeft. Het woord “Europees” in combinatie met “Elzas” is sluw gekozen. Het moet de Elzassers doen geloven dat deze lege doos belangrijk is.

De toekomst van de Elzas hangt van de Elzassers af.

De toekomst van de Elzas hangt van de Elzassers af. Als ze kruipen zullen ze als volk verdwijnen. Ze kunnen misschien overleven als ze het woord durven nemen, als ze op straat vreedzaam protesteren en als ze samen werken en anders stemmen.’

Hoe is de relatie met de machtige buur Duitsland ?

‘De Duitsers zijn heel voorzichtig en gelijk hebben ze. Parijs is een belangrijke handelspartner. Er kan voor Duitsland geen sprake van zijn om de Elzassische beweging te steunen. Voor hen is de Elzas een Franse regio, punt.

Zelfs het Goethe Instituut in Straatsburg is maar een administratief bijhuis van dat van Nancy, stel je voor. Er is ook geen wil om samen de Germaanse cultuur te doen herleven in de Elzas. Gelukkig kom je nog verenigingen tegen met gemeenschappelijke projecten over de grens heen. Maar voor hoelang nog? Er zijn ook vele Duitse bedrijven in de Elzas gevestigd, maar er is geen gemeenschappelijk economisch project voor beide kanten van de Rijn.

Alleen het Parijse project is glashelder. De Elzassers moeten allen eentalige Franstaligen worden, en liefst werken aan de promotie van het Frans over de Rijn. Het is de reden waarom ik nooit of te nimmer zal deelnemen aan de promotie van het Frans in Duitsland, dat daar, nota bene, historisch gezien, niets verloren heeft. Daarom: het is aan de Elzassers om hun lot in eigen handen te nemen. Dit is de enige duurzame oplossing, zonder inmenging van wie dan ook, want dat helpt niet.’

Brussel had de voorkeur

Is Straatsburg nog een concurrent voor Brussel als hoofdstad van Europa?

‘Ik geef u mijn persoonlijke mening, maar die is niet representatief voor de Elzas. De maandelijkse verhuis van Brussel naar Straatsburg is belachelijk en de kosten ervan zijn een echte schande. Oorspronkelijk legde Parijs al zijn gewicht in de schaal om dit mogelijk te maken, met de volle steun van Duitsland trouwens. Maar Frankrijk gunde het uiteindelijk een provinciestadje als Straatsburg niet. Zo een boerengat kon toch niet de hoofdstad worden van een veel groter territorium dan Frankrijk? Wat een verschrikking! Ondenkbaar !

Het valt bijna niet op dat de bouw van de TGV Parijs-Straatsburg ellenlange jaren heeft geduurd.

Mijn theorie is dat Parijs niet wou dat Straatsburg het zou halen. Het valt bijna niet op dat de bouw van de TGV Parijs-Straatsburg ellenlange jaren heeft geduurd. Voor de Parijse heren had Brussel de voorkeur. Brussel was reeds een hoofdstad – dus geen concurrent – en op kortere afstand dan het Siberië aan de Rijn.

Hoe dan ook, de waarheid is: deze prachtige Germaanse stad, waar ooit de eerste Duitse Bijbel werd uitgegeven, verdient de titel van ‘Straßburg, Hauptstadt Europas’ niet, nu ze zich koppig, eentalig francofiel positioneert.’

Hoe staat u tegenover Europa?

‘Historisch gezien werd Europa aanzien als het Eldorado voor de regionalisten en de autonomisten in de Elzas. Europa zou een einde stellen aan al die oorlogen en eindeloze grensbewegingen. Het zou op termijn het einde van Duitsland, het einde van Frankrijk betekenen en het begin van een groot, vreedzaam broederschap, het Europa van de regio’s. Ik heb er zelf ooit in geloofd, en ik weet dat vele Elzassers er nog steeds in geloven.

Ik spreek enkel voor mezelf. De moeilijkheden van Europa zijn het gevolg van een totaal gebrek aan democratie. De Europese gedachte leek prachtig, maar de ontgoochelingen die volgden smaken bitter. Het Europees Parlement is een klucht. De Europese Unie blijkt in handen van een kleine kliek niet-verkozenen die niet ten dienste van de burger staat.’

IJsland en Zwitserland

Is het Europees project ontspoord?

‘Herinner u de beloftes van de EU:  minder werkloosheid, muntstabiliteit… Kijk naar de evolutie van de prijzen! Sommige mensen antwoorden dan: Zonder Europa zou het nog erger zijn. Maar klopt dat? Kijk naar de landen zonder Euro en zonder EU zoals IJsland en Zwitserland. Hun situatie is toch niet slechter dan de onze?

Europa is een wankelende, ondemocratische constructie, die haar beloftes niet waarmaakt.

Mijn conclusie is: Europa is een wankelende, ondemocratische constructie, die haar beloftes niet waarmaakt. Erger nog, ze leidt ons naar een dictatuur, want de Europese meesters zullen geen andere keuze meer hebben om het verpauperde volk in het gareel te houden.’

‘Wat wil u  aan de lezers van Doorbraak nog kwijt om te besluiten?

‘Ik heb nooit geloofd in de mondialisering. De mens heeft nood aan een territorium waar hij zich thuis en nuttig voelt: de familie, de wijk, het dorp. Zwitserland is als politiek systeem voor mij het te volgen voorbeeld. Men zegt soms dat de Elzas te klein is om alleen te staan. Maar wat dan met Luxemburg, Slovenië of IJsland (dat zelfs niet in de EU zit)? Een “groot” land is niet noodzakelijk synoniem van hoge levenskwaliteit.

Ooit was ik voor de autonomie van de Elzas. Maar, met de creatie van de kunstmatige regio Grand Est, heb ik begrepen dat, zolang de Elzas Frans blijft, er geen oplossing mogelijk is. Die superregio heeft van mij een aanhanger van de Elzassische onafhankelijkheid gemaakt. En er is geen weg terug.’

21.08.2020