Was de eerste Vlaamse leeuw helemaal zwart?

Over de oorsprong en geschiedenis van onze vlag

Lees dit artikel ook op Doorbraak: https://doorbraak.be/was-de-eerste-vlaamse-leeuw-helemaal-zwart/

Telkens het anti-Vlaamse kamp het niet laten kan, wordt de strijdvlag van de Vlaamse beweging met zwarte leeuw op een gele achtergrond gretig  bezoedeld als ‘collaboratievlag’, ‘fascistisch’, en nog meer van dat fraais. Men beweert in een zelfde beweging dat de Vlaamse leeuw met rode klauwen ouder zou zijn dan de Vlaamse strijdvlag. Deze stelling is zelfs over de schreve tot in Frans-Vlaanderen overgewaaid, waar de Vlaamse leeuw nog  veelvuldig wappert, maar dan in een driekleurige versie wegens geen last met de Belgische ziekte. Tijd voor een beetje geschiedenis over de Vlaamse leeuw.

Luc Pauwels, in zijn dagelijkse, waardevolle dagklapper op Doorbraak, herinnert ons er aan dat op 6 juli 1973 de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap een decreet goedkeurde  ‘tot instelling van een eigen vlag, een eigen volkslied en een eigen feestdag van de Nederlandse cultuurgemeenschap’. De beschrijving van de Vlag van de Vlaamse Gemeenschap luidt als volgt:  een klimmende leeuw met als kleuren geel met een zwarte leeuw, rood  geklauwd en getongd. Ik bespaar onze lezers een lang betoog over het feit dat de vlag van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd niet werd weerhouden. Onthoud dat zonder het veto van de politieke voorvaders van Conner Rousseau de vlag van de Vlaamse gemeenschap wel degelijk de vlag van de Vlaamse beweging zou zijn geweest.

Hoe oud is onze Vlaamse leeuw?

De eerste Vlaamse leeuw die wij kennen dateert uit 1162. Hij stond op een zegelring van de latere Vlaamse graaf, Filips van de Elzas (1142-1191). Voor die tijd werd misschien een ander wapen gebruikt genaamd Oud-Vlaanderen, alhoewel dit onduidelijk is. In de Gravenkapel in Kortrijk, pas in de veertiende eeuw gebouwd,  kan je zien dat het Filips van de Elzas is die voor de eerste keer een schild met Vlaamse leeuw draagt met aan zijn voet het afgedankte Oud-Vlaanderen.

Oud-Vlaanderen wordt beschreven als een schild van twaalf stukken van lazuur (blauw) en goud (geel), met een hartschild van keel (rood). Het is nog steeds een onderdeel van het wapen van de provincie West-Vlaanderen. Historische bewijzen dat dit wapen werkelijk werd gebruikt zijn niet gevonden. Alle referenties naar Oud-Vlaanderen dateren, merkwaardig genoeg, van twee eeuwen later. Men verbindt Oud-Vlaanderen aan de Rijselse woudmeester Liederik, legendarische voorvader van de eerste Vlaamse graven. Maar het bestaan van dit mythische personage is al even mistig als zijn wapen.

Over de oorsprong van onze leeuw zijn verschillende versies in omloop. Het zou een verband hebben met de kruistochten, overgenomen  zijn van een sultan na een gevecht gewonnen door graaf Filips van de Elzas. Een andere mogelijkheid is dat de Vlaamse graaf de leeuw als wapen eerst zag bij  Willem van Ieper, ook bekend als Willem van Lo, de eerste om een gaande leeuw, helemaal zwart, in zijn blazoen te dragen. Willem had deze symboliek uit Engeland meegenomen, het land waar hij vele jaren oorlog voerde.

Twee of drie kleuren?

Ik zal de rabiate anti-Vlaamse medemens niet kunnen helpen want de allereerste bekende afbeeldingen van een Vlaamse leeuw zijn zwart, helemaal zwart. In het Liber Additamentarum van Matthaeus Parriensis, dat ongeveer van 1250 dateert, ziet men een zwarte leeuw, zonder klauwen en zonder tong. De Vlaamse heraldicus Ernest Warlop (1935-2003) merkte fijntjes op dat in de wapenkunde, tot in de veertiende eeuw, dieren zonder tong werden voorgesteld.

De bibliotheek van Kamerijk in Frans-Vlaanderen bezit een prachtige miniatuur uit 1260: een ridder met volledig zwarte leeuw. Geen spoor van rood. Het wapenboek Dering (1270-1280) laat de leeuw van Boudewijn van Dampierre zien, zoon van graaf Gwijde, eveneens met zwarte klauwen  maar zonder tong. In het wapenboek Wijnbergen dat van het eind van de dertiende eeuw dateert, zie men een volledige zwarte leeuw zonder klauwen en zonder tong.

Pas in de tweede helft van de veertiende eeuw verschijnt in het wapenboek Gelre, voor de eerste keer, een leeuw met rode klauwen en tong. De periode stemt overeen met een standaardisering en verfijning van de heraldiek in die tijd.

Een leeuw of een luipaard?

Nu we weten dat de oorspronkelijke vlag geel en zwart was, blijft nog de bijkomende vraag: was het een leeuw? In de dertiende en veertiende eeuw werd ook gesproken van een luipaard. De eerste tekeningen van onze leeuw zijn inderdaad aarzelend en doen meer denken aan een gaande luipaard die staand, een leeuw is geworden. De naam ‘Liebaards’,  de Vlamingen uit het Vlaamse kamp in de tijd van de slag der Gulden Sporen, suggereert ook dat onze oorspronkelijke leeuw mogelijk een luipaard was, in het Latijn, ‘leobardus’.

Collaboratievlag?

Bepaalde linkse en anarchistische kringen vinden het nodig uit te pakken met de geel-zwarte vlag als collaboratievlag om de huidige Vlaamse beweging in diskrediet te brengen. Voor een Frans-Vlaams publiek gebruik ik als argument dat niemand tot de gedachte kwam de Franse vlag te verbieden al werd de Franse driekleur algemeen gebruikt door de Franse collaboratie. Denk onder meer, maar niet alleen, aan het Vichy-régime onder Maarschalk Pétain. Idem voor de Belgische driekleur, wegens veelvuldig gebruik door de Rex-beweging en door het Waals Legioen, onder bevel van  le beau Léon.

Hendrik Vuye

Laat niemand zeggen dat de vlag van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd geen historische vlag is want de tweekleurige vlag is twee eeuwen ouder dan de vlag met rode tong en klauwen. En als iemand tot de intolerante gedachte komt om de Vlaamse strijdvlag te verbieden wegens het collaboratieverhaal heeft Hendrik Vuye, professor Staatsrecht, refererend naar de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de mens, dit enkele jaren geleden juridisch afgeblokt.

Vuye: ‘Men noemt dat polysemische symbolen, symbolen die meerdere betekenissen hebben. De vlag met de zwarte Vlaamse Leeuw heeft een andere betekenis wanneer ze zou opgehangen worden bij een herdenking van een of andere collaborateur dan wanneer ze gebruikt wordt binnen de Vlaamse Beweging. Zo’n polysemisch symbool gaan verbieden door het te herleiden tot een héél beperkte periode van de geschiedenis is een vrij flagrante inbreuk op de vrijheid van meningsuiting.’

28.08.2022

Wat niemand vertelt over Kales

Een andere stem uit de “jungle”

Lees dit artikel ook op Doorbraak: https://doorbraak.be/wat-niemand-vertelt-over-kales/

Zeg niet Calais maar Kales, want in deze havenstad aan de Noordzee sprak men tot de vijftiende eeuw nog Nederlands.  Spreek niet  alleen over ‘de jungle van’: in Kales tellen de inwoners nog mee, inwoners met een mening over de toestand in en rond hun stad. 

Ik sprak met één van hen, Pieter,  een geboren Calaisien die boeiend kan vertellen over lief en leed in zijn stad. Pieter is een schuilnaam, want het is in Kales niet meer vanzelfsprekend om voor zijn mening uit te komen. Een afspraak met een stem uit de zwijgende meerderheid.

We hebben afgesproken voor de beeldengroep van de ‘zes burgers van Kales’, het beroemd werk van August Rodin.

‘Makkelijk te vinden om elkaar te treffen hé! Dit beeld herinnert er ons aan dat de Engelsen in Kales steeds een hoofdrol speelden. Engeland kwam in het bezit van de stad in 1347, na de slag bij Crécy, en dit voor twee eeuwen. De legers van de Engelse koning Eduard III wilden deze overwinning vieren met de plundering van de stad. Het standbeeld laat zes voorname burgers van Kales zien, die hun leven zouden opofferen om de stad te redden. Schaars gekleed en met de strop om de hals, overhandigden ze de sleutels van de stad aan de Engelse koning. Eduards echtgenote Filippa van Henegouwen smeekte toen haar man om hun leven te sparen, en zo geschiedde.’

Dichter bij Groot-Brittannië kan je niet komen. 

‘We bevinden ons hier op 30 km van de Engelse kust. Bij mooi weer kan je het kasteel van Dover, ‘de sleutel van Engeland’ goed zien. Kales, vandaag 72.500 inwoners, groeide uit schaarse vissershuisjes in de twaalfde eeuw. Een initiatief van de broer van de Vlaamse graaf Filips van de Elzas

Maar de glorietijd met de traditionele havenactiviteiten ligt inmiddels achter ons

, want Vlaanderen speelde tot in Artesië een voorname rol. Vandaar ook het stadhuis in neo-Vlaamse stijl met Belfort, ingehuldigd in 1925.  Kales was in de veertiende eeuw lid van de Londense Hanse. Maar de glorietijd met de traditionele havenactiviteiten ligt inmiddels achter ons. Dat heeft te maken met de bouw van de Kanaaltunnel op enkele kilometers van hier.’

Vlamingen denken dat de Kanaaltunnel in Kales begint en werk verschaft 

‘In realiteit begint de kanaaltunnel in het dorpje Coquelles, op een tiental kilometers van Kales. Dit heeft niet alleen de activiteiten in de haven van Kales drastisch veranderd. Ook de spoorweginfrastructuur is opgeschoven en het wegennet heeft sinds 1994 de regio onherkenbaar veranderd. De stad zelf telt meer dan 12 procent werklozen.’

Wie zegt Kales, zegt vluchtelingen… 

‘De naam “Kales” werkt als een magneet op alle vluchtelingen. Niet alleen de stad maar ook de hele kuststreek hier is hét verzamelpunt voor wie de overtocht wil wagen. De overlast is niet alleen fysisch maar ook psychisch: de situatie duurt nu al decennialang en de mensen zijn het beu. Er heerst een mengeling van frustratie, spanning, soms ook van geweld.’

Hoe veilig is het om in Kales en omgeving te wonen?

‘Het onveiligheidsgevoel overheerst. De directe omgeving van Kales lijkt stilaan op een grote gevangenis, met hoge hekken  rond de haven, en langs de wegen naar de Kanaaltunnel. Door deze maatregelen heeft de problematiek zich verspreid langs de 130 km lange kust tussen Bray-Duinen aan de grens, en Berck. Elke nacht ontvouwt zich een kat-en muisspel tussen vluchtelingen en politie. Het is dweilen met de kraan open en de politie laat regelmatig begaan. Dat speelt zich af op dezelfde stranden waar bij dag kinderen zandkastelen bouwen en ouders zonnebaden.’

En laat de bevolking begaan?

‘Zeker niet. De mensen zijn ongelukkig, maar ook woedend over de overlast, het geweld, het vuil. Ze beseffen wel dat dit boven de pet van de plaatselijke overheid is gegroeid met de politiek, van ‘wir schaffen das’, en van Parijs en Londen die elkaar de bal terugkaatsen. Ondertussen worden de mensensmokkelaars oppermachtig aan beide kanten van de Noordzee. De illegaliteit blijkt een ideale biotoop voor de moderne slavernij die hier en aan de overkant floreert als nooit tevoren.’

Toont de bevolking ook begrip voor de mensenellende?

‘Ja, uiteraard, als het gaat om het lot van vrouwen en kinderen, en van al die sukkelaars. Neen, want hoe kan je begrip tonen voor mensenhandel, prostitutie, drugshandel in je achtertuin?

De grote meerderheid hier heeft er genoeg van. Genoeg van de criminaliteit, genoeg van de verzwegen, soms gewapende conflicten met en onder groepen vluchtelingen, genoeg van de laffe houding van de overheid.

Een heel kleine minderheid helpt de migranten

Een heel kleine minderheid helpt de migranten. Ik moet u niet uitleggen dat er dan geen dialoog meer mogelijk is tussen de enkelingen die illegale migranten thuis ontvangen en de meerderheid die betoogt tegen de overlast.’

Kan men spreken van een georganiseerd verzet?

‘Er zijn groepen die zich hebben verzet met betogingen, bezettingen, petities. Tot in 2015 had je Sauvons Calais en sindsdien een groep Calaisiens en colère. Maar het protest wordt vakkundig gecounterd. Wie in het verleden onder zijn ware identiteit zijn nek uitstak werd snel afgeschilderd als een racist, een fascist, extreemrechts. Liefst voor de foto, met een spierbom met kort haar en een tattoo op zijn voorarm, weet je wel. Dat werkt, want het schrikt de modale burger af. Lokale verzetshaarden werken daarom in de anonimiteit, met schuilnamen, wisselende woordvoerders en strategieën.

Dit gezegd zijnde, het stemgedrag van de inwoners is een interessante barometer om te weten wat de bevolking echt denkt.’

Er waren onlangs presidentsverkiezingen in Frankrijk. Hoe heeft Kales gestemd? 

‘In de tweede ronde van de presidentsverkiezingen stemde 61,66 procent van  de inwoners van Kales voor Marine Le Pen tegen 38,34 procent voor Macron. Bovendien heeft ongeveer 40 procent niet, of ongeldig gestemd. Het zegt veel over de gemoedstoestand van de modale Calaisien en over de geloofwaardigheid van de politiek.’

Heeft men een idee van de omvang van de illegale migratie?

‘Enkele jaren geleden sprak men van 10.000 vluchtelingen in de “jungle”. Vandaag lees je cijfers als 3.000, maar niemand weet het. Volgens officiële Britse cijfers waren er in 2021 meer dan 28.000 migranten die Engeland bereikten. Dit voorjaar spreekt men over een stijging met 68 procent. De Britse diensten gaan uit van meer dan 60.000 migranten die de overtocht zullen maken in 2022. Wie in de illegaliteit blijft aan beide kanten, zit niet in deze cijfers. De slachtoffers al evenmin: weet dat in juli jl. 170 mensen in één nacht gered zijn door de Franse autoriteiten. Het geeft zo een idee welke drama’s zich ‘s nachts voor onze kust afspelen terwijl de brave burgers lekker slapen. Mijn inschatting gaat uit van 100.000 tot 120.000 illegale vluchtelingen die dit jaar in de streek van Kales zullen neerstrijken.’

Wie zijn de mensensmokkelaars? 

‘Het is een goed georganiseerde maffia geworden, voornamelijk van Iraaks-Koerdische afkomst. We bevinden ons op amper 57 km van de Frans-Belgische grens en deze organisaties hebben ook steunpunten over de schreve. En uiteraard ook een uitgebreid netwerk in Engeland.

Men spreekt van een prijs van 3.000 tot 6.000 euro per persoon om de oversteek naar Engeland te wagen

Er is geld, veel geld mee gemoeid. Men spreekt van een prijs van 3.000 tot 6.000 euro per persoon om de oversteek naar Engeland te wagen. Wie niet betalen kan, krijgt het nodige krediet. Voor deze laatsten wacht aan de overkant gedwongen werk of prostitutie tot de schuld is betaald, want de mensenhandelaars laten ze niet los’.

Is mensenhandel big business geworden? 

‘Zeg dat wel. In heel Europa is dat een miljarden business. Voor Kales en omgeving wordt de opbrengst van de oversteek dit jaar op meer dan 300 miljoen euro geschat. Ik bespaar je de nevenactiviteiten als wapenhandel, valse papieren, prostitutie, zwartwerk, enz. Naast het illegale circuit zie je ook een legaal netwerk dat zich heeft georganiseerd en veel geld verdient op de rug van deze arme mensen: advocaten en juridische associaties, sociologen, vertalers, tolken, bedrijven op zoek naar goedkope arbeidskrachten. Ook de rol van bepaalde hulpverleners is soms dubieus.’

Sociologen?

‘Als er incidenten zijn tussen migranten en de plaatselijke bevolking wordt er niet meer gezocht naar de bron van het probleem, nl. de illegale migratie, maar naar de sociologische achtergrond van zogenaamde ruziezoekende calaisiens, om ze in diskrediet te brengen. Oorzaak en gevolg: nooit van gehoord zeggen deze sociologen in hun universitaire ivoren toren. Het komt er op neer de lokale, boosaardige subculturen en hun leiders te duiden, en in vakjes te classificeren volgens de laatste wetenschappelijke studies van deskundige confraters, om dan “objectief” de boerenpummels aan te wijzen die de trein van de diversiteit hebben gemist. En klaar is Kees.’

En wat met de hulpverlening?

‘De grens tussen échte humane ondersteuning en strafbare praktijken vernauwt. Ik herinner me nog een ware processie aan Belgische hulpverleners. Op de lange duur wist men geen blijf meer met al de nutteloze spullen, vervallen voeding en medicamenten die ze brachten. Vandaag zijn leveringen uit België meer aangepast aan de vraag. Ik las in de krant Le Parisien dat de mensensmokkelaars grotere boten voor de overtocht gewoon via containers vanuit China laten komen. Ook zulke operaties lopen via België.’

De Franse minister van Binnenlandse Zaken Darmanin heeft België al met de vinger gewezen. Terecht volgens u?

‘Sinds de honderdjarige oorlog is het voor een Franse minister bon ton om, bij problemen met Engeland, te wijzen naar het “perfide Albion”. Vervolgens rolt Parijs de spieren richting kleine buren om de Engelsen te laten voelen hoe hard Frankrijk werkt aan de vluchtelingenproblematiek.’

Welke rol speelt België volgens jou?

‘Een grotere rol dan je zou denken. Brussel is zowel lokaal als in Europees verband een professionele draaischijf voor juridische bijstand aan de illegale migratie. De aanwezigheid van de grens faciliteert het circuleren van vluchtelingen onder de radar met Kales als poort naar Engeland.’

Blijf je in Kales wonen?

‘Ik ben in Kales geboren en ga hier niet weg. Onze mensen hebben hulp nodig nu de overheden het laten afweten.  Een meerderheid van de Calaisiens staat achter ons en wij zullen ons blijven inzetten om Kales opnieuw leefbaar te maken voor zijn inwoners.’

15.08.2022