Karel Buls, Een Brusselse Burgemeester met een hart voor de Vlamingen

Op 13 juli 1914 overlijdt in Elsene Karel Buls, oud-burgemeester van Brussel en Vlaamsgezind liberaal boegbeeld.

In een stad die snel verfranste, bood Buls weerwerk en bouwde hij een Nederlandstalig onderwijsnet uit. Als lid van de Tweede Hogeschoolcommissie zette hij zich ook actief in voor de vernederlandsing van het hoger onderwijs.

Tijdens zijn burgemeesterschap eiste Karel Buls van alle openbare ambtenaren dat zij zowel Nederlands als Frans beheersten. Onder zijn mandaat werden ook de tweetalige naamborden in Brussel geïntroduceerd. Voordien was alles eentalig Frans.

Karel Buls was ook de oprichter van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel.

Ter ere van Karel Buls werd in 1999, op de Grasmarkt in Brussel, een fontein met zijn standbeeld geplaatst. De fontein staat op de plek waar vroeger de juwelierszaak van zijn vader was gevestigd. Het is een werk van de Brusselse beeldhouwer Henri Lenaerts.

13.07.2025

Johannes Thomasset, Bourgondische  paleontoloog, dichter en boer

Op 12 juli 1973 overleed de Bourgondische schrijver, specialist in prehistorische archeologie en paleontologie, Johannès Thomasset. Nog vrij jong maakte hij naam met zijn onderzoek naar de prehistorische site ‘Camp de Chassey’ in Bourgondië.

Tijdens het interbellum publiceerde hij zijn eerste literaire teksten, waaronder gedichten. Opvallend is zijn interesse voor de Bourgondische identiteit en voor de gebroken droom van Karel de Stoute. Zijn afkeer van het Parijse centralisme bracht hem in contact met Vlaamse, Lotharingse, Elsassische en Bretoense regionalisten en federalisten.

Thomasset was de auteur van boeken als ‘Paysages et Cités’ (1932) en ‘Pages Bourguignonnes’ (1938). In 1937 richtte hij het tijdschrift ‘La Bourgogne d’or’ op.

Zijn regionalistische en Europese visie, evenals zijn belangstelling voor Germaanse culturen, brachten hem in contact met Duitsland.

De Ahnenerbe toonde interesse in Thomasset als paleontoloog. Zo engageerde Thomasset zich resoluut in de collaboratie, wat na de oorlog leidde tot zijn status als paria. Hierdoor behoort hij tot de categorie van non-conformistische figuren, dwarsliggers en vrijbuiters—mensen met een eigenzinnige kijk, die ik graag bestudeer.

Ook de Frans-Vlaamse voorman Jean-Marie Gantois toonde al vroeg interesse in Thomasset’s werk. In 1935 wijdde hij er een brochure aan met de titel ‘Johannès Thomasset, historien et poète de la Bourgogne’.

Na de oorlog werd Gantois veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. Al in oktober 1948 kreeg hij amnestie en was hij weer vrij. Alleen mocht hij nog niet verblijven in 15 Franse departementen. In afwachting dat ook die straf werd opgeheven, koos hij Bourgondië als verbanningsoord. Daar mocht hij eerst verbleven bij… Johannès Thomasset. Later vond hij een definitief onderkomen in Brachay (Haute-Marne).

12.07.2025

Over Gerard Walschap, Walskapel en Deps

Op 9 juli 1898 werd in Londerzeel de romanschrijver Gerard Walschap geboren. Dat de wortels van de auteur van onder andere Houtekiet in Frans-Vlaanderen liggen, heeft Walschap ooit zelf uitgelegd. Dat deed hij in zijn artikel “Hoe ik Frans-Vlaming werd,” dat verscheen in jaargang 5 (1961-62) van het tijdschrift Ons Erfdeel.

In deze tekst verwijst Walschap naar een verre voorouder, ridder Rogerus de Walonis Capella uit 1218. Van deze Rogerus stammen onder meer het eerste bisdom van Namen, François de Waloncapelle, en ook zijn broer Pierre, benedictijnenabt in Sint-Winoksbergen. De Walschappen uit Londerzeel zouden eveneens afstammen van deze Rogerus.

In de archieven van Londerzeel vond hij twee akten over Henric van Walsschappele, die in 1559 en 1568 telkens een stukje bos kocht. Zijn zoon werd ingeschreven als Cornelis Walschap. Hieruit bleek duidelijk dat de naam Walschap een afgeleide is van Walskapel, het nu Frans-Vlaamse dorpje dat ligt op vijf kilometer van Hazebroek en ongeveer twintig kilometer van Sint-Omaars.

Gerard Walschap heeft ooit het dorp van zijn adellijke voorouders bezocht. Het is niet bekend of hij daar inspiratie heeft gevonden voor Deps, het oerdorp dat door Houtekiet werd opgebouwd.

09.07.2025

Clemens V. Trefois bestudeerde de landelijke architectuur in de Lage landen

Op 8 juli 1894 werd in Gent Clemens V. Trefois (1894-1984) geboren. Hij was architect, onderzoeker en volkskundige met een internationale reputatie.

Met onder meer de aanmoedigingen van Henry van de Velde, Pol de Mont en Jozef Goossenaerts specialiseerde Trefois zich in de studie van de landelijke architectuur in Vlaanderen, de Nederlanden en Zuid-Afrika. Hij was een van de eersten die de aandacht vestigde op het belang van de ‘stoffelijke’ of materiële volkskunde.

Vanaf 1932 was hij onderzoeker bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek. Dankzij de rector van Gent, August Vermeylen, kreeg hij een studiebeurs om zijn onderzoek naar de landelijke hoeven uit te breiden. Ook in 1932 was hij een van de oprichters van de Zuidnederlandsche Centrale voor Folkloreonderzoek.

Zijn onderzoek naar de landelijke architectuur bracht hem ook naar Frans-Vlaanderen, Artesië, Normandië, Zuid-Engeland en de Nederlandse provincies.

In de jaren zestig onderzocht Clemens Trefois ook de Nederlandse architectuur in Zuid-Afrika, op verzoek van de Stigting Simon van der Stel. Hij schreef meerdere artikels en publicaties, onder meer over de Kaapse Landelijke Architectuur.

Een belangrijke samenvatting van zijn werk in drie delen werd in 1978-80 door uitgeverij Danthe in Sint-Niklaas uitgegeven. De boeken zijn rijk geïllustreerd met vele foto’s en schetsen van de auteur.

De titels van elk boekdeel:

• Het boerendak
• Landelijk architectuur
• Van vakwerk tot basteenbouw

08.07.2025