De (Frans-) Vlaamse beweging in de storm

Op 16 maart 1953 verschijnt in De Toerist, de publicatie van de Vlaamse Toeristenbond, een artikel van Testis, een pseudoniem van Jean-Marie Gantois (1904-1968), getiteld “De Vlaamse beweging in de storm”. In dit artikel schetst Gantois zijn relaas over de laatste jaren van het Vlaams Verbond van Frankrijk (VVF) en het proces tegen het VVF na de oorlog.

Luc Verbeke, de toenmalige algemeen secretaris van het Komitee voor Frans-Vlaanderen, schrijft in zijn boek ‘Vlaanderen in Frankrijk’ (1970) over dit artikel en de periode van de Tweede Wereldoorlog:

“Wij hebben kunnen vaststellen dat er in de publicaties van het VVF niets te vinden is dat wijst op uitgesproken collaboratie met de Duitsers.”

Ook de stukken van de aanklacht in het proces tegen de verantwoordelijken van het VVF, die vorig jaar zijn vrijgegeven, bevestigen de mening van Luc Verbeke.

Belangrijke bewijsstukken, zoals de zogenaamde brief van Gantois aan Hitler, blijken geen handtekening te dragen en hebben daardoor geen bewijswaarde. Ook wordt de fabel ontkracht dat Gantois door het bisdom Rijsel als priester zou zijn ontslagen; dit wordt weerlegd in een brief van bisschop Achille Liénart aan de rechtbank.

Ik moet dringend tijd vrijmaken, bij leven en welzijn, om de omvangrijke stukken van het proces rond Gantois en zijn medestanders grondig te bestuderen en deze te vergelijken met het artikel van Testis. Hiermee hoop ik op mijn beurt een boek over Gantois te schrijven.

16.03.2025

Borelle, Borelle,  steek ’t vier in d’helle!

Zo klonk het opnieuw zaterdagavond in Dranouter, tijdens het jaarlijkse Borellefeest. Deze oude heidense traditie, die in het begin van de vorige eeuw was gestaakt, werd in 1976 nieuw leven ingeblazen.

Het Borellefeest, vroeger ook wel Boralefeest genoemd, is gebaseerd op een oud-Germaans gebruik. De symboliek is duidelijk en was vroeger wijdverspreid in Europa: de winter en de boze geesten worden verdreven door verbranding, terwijl de vruchtbare lente wordt verwelkomd, die nieuw leven en voorspoed brengt.

Tijdens het feest worden poppen verbrand die de vier hoeken van de gemeente symboliseren. De feestelijke optocht gaat naar de Waaienberg, een heuvel naast de Monteberg, waar een groot vuur wordt ontstoken.

De feestvierders schminken zich met as, zingen het Borellelied en springen over het vuur. Ook worden er Borellekoeken uitgedeeld, waarvan één op de vijf een Borelle patakon bevat, als jaarlijks aandenken aan het Borellefeest.

De naam Borelle komt van “bralle” (stok). Een bundel stro werd op een paal of stok geplaatst en in brand gestoken. Vervolgens werd een fakkel aangestoken om de stropoppen aan de hoeken van het dorp in vlam te zetten. Het vuur werd daarna naar de berg gebracht, waar het grote vuur ontstoken werd.

Opmerkelijk is dat mijn familienaam in mijn jeugd door oudere, Vlaamssprekende dorpsgenoten als Borelle werd uitgesproken. Of er een verband is met deze oude heidense traditie weet ik niet.

Het is bijzonder dat deze traditie in Dranouter opnieuw tot leven kwam na 70 jaar van afwezigheid. Volgens de archieven van de kerk van Loker werd de laatste Boralezondag in 1905 gevierd. Tot dat jaar vond Boralezondag plaats op de eerste zondag van de Vasten.

Bronnen zwijgen over eerdere feestelijkheden rond het verbranden van de winter op de andere heuvels aan de nu Frans-Vlaamse kant . Het is echter redelijk om aan te nemen dat deze traditie vroeger op andere plaatsen werd gevierd, mogelijk ook met het werpen van brandende wielen vanuit de heuvels, zoals in bepaalde heuvelachtige streken van Duitsland.

15.03.2025

Al mijn publicaties

Ik werk momenteel aan de laatste details van een nieuwe, tweetalige publicatie met de titel:

DE DRIE MAAGDEKENS VAN KAASTER. De geheimen van een vergeten cultus.
LES TROIS VIERGES DE CAESTRE. Les secrets d’un culte oublié.

Dit boekje zal in de zomer of het najaar verschijnen. Houd mijn kanalen in de gaten voor meer nieuws! Ter gelegenheid van deze komende lancering heb ik mijn lijst met alle publicaties in brochure- of boekvorm bijgewerkt. Publicaties die met een * zijn gemarkeerd, zijn op mijn blog bij de rubriek ‘boeken’ beschikbaar.

Zie hier de oogst:

• 2009, Wintertijd in Frans-Vlaanderen (twee drukken).
• 2010, Een erfenis zonder testament. Hoe en waarom ik Nederlands leerde.
• 2011, Hier, en aan de overkant. Anekdotische aantekeningen over Frans-Vlaanderen en de Nederlanden. Deel 1.
• 2012, Cyriel Moeyaert. In de taaltuin van mijn vaderen.
• 2012, *Perspectief 2013. Een kroniek over bekende en minder bekende mensen, feiten en data uit onze geschiedenis.
• 2013, Broekers in Waterland. Vlamingen in de moerassen van Sint-Omaars.
• 2014, *De saga van Lodewijk. Over Lodewijk de Baecker, voorvechter van de Nederlandse Gedachte in Frankrijk.
• 2015, *Cyriel Moeyaert. In de taaltuin van mijn vaderen. (Tweede , herziene druk).
• 2016, *Kinderen van de Beeldenstorm. Tien bekende, beruchte of vergeten Zuid-Nederlanders in de geuzentijd.
• 2017, Olla Vogala. Het verhaal van de taal van de Vlamingen, in Frankrijk en elders/ L’histoire de la langue des Flamands, en France et ailleurs. Tweetalige uitgave Nederlands-Frans.
• 2017, *Hier, en aan de overkant. Anekdotische aantekeningen over Frans-Vlaanderen en de Nederlanden. Deel 2.
• 2018, De symboliek van het jaar.
• 2018, *Het meten van de tijd. Symbolen en tradities/ La mesure du temps. Symboles et traditions. Tweetalige uitgave Nederlands-Frans. (Twee drukken).
• 2019, *Olla Vogala. Het verhaal van de taal van de Vlamingen, in Frankrijk en elders/ L’histoire de la langue des Flamands, en France et ailleurs. Tweetalige uitgave Nederlands-Frans. (Tweede, herziene druk).
• 2020, *Nicolas Bourgeois en Frans-Vlaanderen. Confidenties in het Olmkasteel.
• 2021, Drie heidense gezusters. Beperkte oplage, niet in de handel gebracht.
• 2022, *Flandre. Des questions qui dérangent. Livre en langue française.
• 2023, *Frans en toch Vlaams. Het verhaal van Frans-Vlaanderen. (Vier drukken).
• 2025, In voorbereiding : De Drie Maagdekens van Kaaster. De geheimen van een vergeten cultus/ Les Trois Vierges de Caestre. Les secrets d’un culte oublié. Tweetalige uitgave Nederlands-Frans.

11.03.2025